żywić — tu: pozostawiać przy życiu, darować życie.
faskula — pocisk.
kartacz — pocisk artyleryjski składający się z lekkiej obudowy wypełnionej kulkami ołowianymi, służący do zwalczania siły żywej na niewielkich odległościach; od XIX w. zastąpiony szrapnelami i pociskami odłamkowymi.
perspektywa (daw.) — luneta.
siła (daw.) — dużo, wiele.
lubo (daw.) — chociaż, mimo że.
kartauna (z niem.) — działo oblężnicze o długiej lufie.
jeneralny — dziś popr.: generalny.
któren — dziś popr. który.
Żmudź — płn.-zach. część Litwy.
letnik (daw.) — altana.
bagadyr (z tur.) — bohater, wielki wojownik.
indygenat (z łac.) — nadanie cudzoziemcowi polskiego szlachectwa.
konfident (daw., z łac.) — zaufany przyjaciel, powiernik (dziś: donosiciel).
prospekt (z łac.) — widok.
lubo (daw.) — chociaż, mimo że.
konterfekt — obraz, portret.
propono, proponere (łac.) — proponować; tu 3.os. lp cz.przesz. proposuit: proponował.
amicycja (z łac.) — przyjaźń.
Diana (mit. rzym.) — dziewicza bogini łowów, odpowiednik gr. Artemidy.
miesiąc (daw.) — księżyc.
księżniczka Januszówna — Anna Maria Radziwiłłówna (1640–1667), od 1665 r. żona Bogusława Radziwiłła.
księżna Januszowa (…) z córką — matka Anny Marii Radziwiłłówny, Katarzyna Potocka, zmarła w 1642 r., a w 1645 r. Radziwiłł ożenił się z córką hospodara mołdawskiego, Marią Lupu (natomiast siostra Marii, Roksana, została później synową Bohdana Chmielnickiego). Anna Maria nie była zatem córką, lecz pasierbicą księżnej.
bezoar — substancja powstała w żołądku zwierzęcym z niestrawionych włókien roślinnych i sierści, uważana w średniowieczu za odtrutkę na dolegliwości żołądkowe; tu: napój magiczny.
dekokt — napój leczniczy lub magiczny.
ksieni — przełożona klasztoru, przeorysza.
westalka — w starożytnym Rzymie dziewicza kapłanka strzegąca świętego ognia w świątyni Westy, otoczona wielkim szacunkiem i nietykalna.
trąbki przez munsztuk grają — słychać stłumiony sygnał do odjazdu; munsztuk — kiełzno, element uprzęży, zakładany na pysk koński i służący do kierowania szczególnie nieposłusznym wierzchowcem.
z Wielkopolany — dziś popr. forma N. lm: z Wielkopolanami.
kartauna (z niem.) — działo oblężnicze o długiej lufie.
Wittenberg — Arvid (a. Arfuid) Wittenberg von Debern (1606–1657), szwedzki hrabia i feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej i potopu szwedzkiego.
hakownica — ręczna broń palna, powstała w końcu średniowiecza jako udoskonalona wersja rusznicy.
organki — działo, używane w XVI i XVII w., złożone z wielu luf karabinowych na jednym łożu, ładowane od przodu i odpalane wspólnym lontem.
piechota łanowa — wojsko zaciężne narodowego autoramentu, złożone z chłopów z dóbr królewskich, szlacheckich i kościelnych, powoływanych po jednym z każdych 15 łanów, tj. z ok. 200 ha.
wrzeciądze — okucia na drzwiach, służące do zamykania ich od wewnątrz (np. na skoble lub kłódki).
ośnik — dziś narzędzie do strugania i korowania drewna, wyposażone w dwie rękojeści i stalowe ostrze.
anguł (z łac. angulus: kąt, róg) — załamanie, występ muru, rodzaj bastionu.
simia (łac.) — małpa; tu M. lm simia: małpy.
wyloty — szerokie, rozcięte rękawy kontusza, w czasie walki zarzucane na plecy, żeby nie przeszkadzały.
simiarum destructor (łac.) — pogromca małp.
victor (łac.) — zwycięzca.
victus (łac.) — zwyciężony.
sukurs (z łac.) — pomoc, wsparcie, odsiecz, ratunek.
konfuzja (z łac.) — wstyd, zawstydzenie.
Wittenberg — Arvid (a. Arfuid) Wittenberg von Debern (1606–1657), szwedzki hrabia i feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej i potopu szwedzkiego.
Wittenberg — Arvid (a. Arfuid) Wittenberg von Debern (1606–1657), szwedzki hrabia i feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej i potopu szwedzkiego.
substancja (z łac.) — majątek, dobra materialne.
Illium — Troja, miasto opisane w Iliadzie, rządzone przez króla Priama.
sam (daw.) — tam, tutaj.