lubo (daw.) — chociaż.
Michał Kazimierz Radziwiłł herbu Trąby (1635–1680) — książę, krajczy litewski, później otrzymał także tytuły podczaszego litewskiego, kasztelana i wojewody wileńskiego oraz hetmana polnego litewskiego; szwagier Jana Sobieskiego, gorliwy katolik, interesował się nauką, a szczególnie alchemią
victor (łac.) — zwycięzca.
potrzeba (daw.) — tu: bitwa.
vivo, vivere (łac.) — żyć; tu 3.os. lp tr.rozkaz. vivat: niech żyje.
Crescat! floreat! (łac.) — niech wzrasta i kwitnie.
zajrzeć a. zaźrzeć (daw.) — zazdrościć.
książę krajczy — Michał Kazimierz Radziwiłł herbu Trąby (1635–1680), krajczy litewski, później otrzymał także tytuły podczaszego litewskiego, kasztelana i wojewody wileńskiego oraz hetmana polnego litewskiego; szwagier Jana Sobieskiego, gorliwy katolik, interesował się nauką, a szczególnie alchemią
zali (daw.) — czy, czyż.
hiperborejski (z gr.) — północny; tu: zawoalowane określenie Rosjan, o wojnie z którymi Sienkiewicz, publikując Potop w 1886 r. w zaborze rosyjskim, nie mógł pisać wprost ze względu na cenzurę carską.
klient (daw., z łac.) — uboższy szlachcic, zależny od bogatszego, głosujący na sejmikach zgodnie z wolą magnata i walczący pod jego komendą.
Chrystusów (daw.) — Chrystusowy.
żywić — tu: pozostawiać przy życiu, darować życie.
kańczug — bicz z plecionego rzemienia osadzonego na krótkim kiju.
erygować (z łac.) — wznieść, wybudować.
mea culpa! mea maxima culpa! (łac.) — moja wina, moja bardzo wielka wina.
prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga.
wolentarz — ochotnik, żołnierz nie otrzymujący żołdu, walczący w imię swoich przekonań lub dla łupów wojennych.
Żmudź — płn.-zach. część Litwy.
rugować (z niem.) — wygnać.
siła (daw.) — dużo, wiele.
prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga.
sub Iove (łac.: pod Jowiszem) — pod gołym niebem.
czasiech — dziś popr. forma Ms. lm: czasach.
wyżenąć (daw.) — wygnać.
Krakinów (lit. Krekenava) — miasteczko w środkowej części Litwy, położone ok. 70 km na płn. od Kowna.
Kiejdany (lit. Kėdainiai) — miasto w środkowo-zach. części Litwy, położone nad rzeką Niewiażą, ok. 40 km na płn. od Kowna.
Rosienie (lit. Raseiniai) — miasto w środkowej części Litwy, położone ok. 80 km na płn. zach. od Kowna.
podjezdek — koń mniej wart, słaby a. młody.
kołpaczek — wysoka czapka bez daszka, z futrzanym otokiem.
Poniewież (lit. Panevėžys) — miasto w środkowej części Litwy nad rzeką Niewiażą, ok. 100 km na płn. od Kowna.
zachwycić — tu: schwytać.
wolentarz — ochotnik, żołnierz nie otrzymujący żołdu, walczący w imię swoich przekonań lub dla łupów wojennych.
ująć w kluby (daw.) — wziąć w ryzy, zdyscyplinować.
zali (daw.) — czy, czyż.
słowy — dziś popr. forma N. lm: słowami.
lubo (daw.) — chociaż, mimo że.
Żmudź — płn.-zach. część Litwy.
wyżenąć (daw.) — wygnać.
podjezdek — koń mniej wart, słaby a. młody.
Bellona (mit. rzym.) — bogini wojny; synowie Bellony — wojownicy.
hostis, hostis (łac.) — wróg, obcy; tu M. lm hostes: wrogowie.
tentować (z łac.) — próbować, usiłować.
ordynek (z niem. Ordnung) — porządek, szyk, szereg.
krzywuła — flet.
oddziele — dziś popr. forma Ms. lp: oddziale.
kłonica — element wozu, drąg drewniany mocujący drabiny (burty wozu).
zaliby (daw.) — czyżby.
spostponować (z łac.) — obrazić, zlekceważyć.