Дзядок, як бачыш, вынес яму кавалак хлеба i мiску капусты. Так з таго часу i пайшло: захочацца Янку есьцi, - iдзе да дзядка.
Аднойчы дзядок вынес яму замест абеду залатую табакерку.
- Вось што, хлопча, - кажа, - ня турбуй ты мяне болей: я ўжо стары i мне цяжка абед выносiць. Вазьмi гэтую табакерку. Калi табе што патрэбна будзе, адчынi яе, i мой слуга адразу стане перад табою. Ён ня горш за мяне зробiць усё, што ты яму загадаеш.
Узяў Янка залатую табакерку, шчыра падзякаваў i пайшоў, надскокваючы, дахаты. Адчынiў дома залатую табакерку - выскачыў зь яе маленькi чалавечак, але не такi, як дзядок Ох, а малады, шустры.
- Што загадаеш? - прагаварыў да Янкi тоненькiм галаском.
- Дай мне, братка, чаго-небудзь паесьцi.
Тут чалавечак, як бачыш, паставiў на стол мiску капусты, палажыў добры кавалак жытняга хлеба, а сам ускочыў у залатую табакерку i зачынiўся.
Пажыў так Янка нейкi час, i захацелася яму пайсьцi ў сьвет, людзей паглядзець, сябе паказаць, бо нiколi-ж ён нiдзе, апроч свайго лесу, i ня быў.
Узяў ён залатую табакерку, клiкнуў катка i пайшоў.
Шмат абыйшоў ён вёсак, гарадоў, шмат чаго пабачыў, нарэшце прыйшоў да сiняга мора. Бачыць - ляжыць на беразе маленькая серабрыстая рыбка. Вiдаць, хваля выкiнула яе ў час прыбою. Трапечацца рыбка, б'ецца аб каменьне, пячэцца на сонцы, а нiяк назад у мора ня трапiць.
Шкада стала Янку беднай рыбкi. Узяў ён яе асьцярожна i ўкiнуў у мора. Вiльнула рыбка хвосьцiкам, глынула вады, ачуняла, а потым высунула галоўку наверх i кажа чалавечым голасам:
- Дзякуй табе, малойча, што ты мяне ад сьмерцi збавiў. Можа будзе час, што i я табе ў чым дапамагу.
Сказала так - i назад у ваду. Янка засьмяяўся:
- Навошта мне, рыбка, твая дапамога, калi ў мяне ў кiшэнi не такi памочнiк!
Але рыбка яго не пачула.
Пайшоў ён далей. Выбегла з норкi шэрая мышка. Каток цап яе за сьпiну i хацеў зьесьцi.
Шкада стала Янку мышкi. Быў ён такi чалавек, што ўсiх шкадаваў, бо заўсёды помнiў, як яму самому раней цяжка жылося. Узяў ён мышку пагладзiў i пасадзiў у кiшэню, а потым дастаў з торбы скарыначку хлеба i кiнуў ёй туды.
- Еш, - кажа, - ты-ж, мусiць, галодная.
Мышка супакоiлася, пачала грызьцi скарынку.
Iшоў ён так, iшоў берагам мора, тым часам i вечар настаў - трэба начлег шукаць. Бачыць - высiцца на гары вялiкi палац. "Не, думае Янка, туды мяне ня пусьцяць". Пайшоў ён далей. Глядзiць - стаiць пры моры маленькая рыбацкая хатка. Зайшоў Янка ў хатку i папрасiўся пераначаваць.
- Добра, - кажа гаспадар, - начуй сабе. Нам весялей будзе.
Разгаварыўся Янка з гаспадаром.
- Што гэта за палац мiнуў я па дарозе? - пытаецца ён у яго.
- Гэта каралеўскi палац, - адказаў гаспадар. - У iм сам кароль жыве. Але нядаўна здарылася ў караля бяда: прыляцеў у поўнач марскi Зьмей, схапiў яго дачку i занёс на сваю заклятую марскую выспу, куды нi дайсьцi, нi даплысьцi, нельга. Кароль цяпер аж валасы на галаве рве. Абвясьцiў на ўсё каралеўства: хто верне яму дачку, за таго аддасьць яе замуж i ўсё каралеўства пасьля сваёй сьмерцi апiша. Шмат прыязджала сюды розных князевiчаў i каралевiчаў, ды нiхто да выспы дабрацца ня можа: марскi Зьмей такiя хвалi ўзьнiмае, што рады няма...
Успомнiў Янка пра свайго цудоўнага памочнiка з залатой табакеркi i кажа рыбаку:
- Накажы, калi ласка, каралю, што заўтра, пакуль сонца ўзыйдзе, ён сваю дачку ўбачыць.
Рыбак пайшоў i расказаў пра гэта каралю. Паклiкаў кароль да сябе Янку. Паглядзеў на яго, скрывiўся: няўжо, думае, гэты просты мужык зробiць тое, чаго князевiчы ды каралевiчы не зрабiлi? Ня можа таго быць! Але каралю так захацелася ўбачыць сваю дачку, што ён не пасьмеў адмовiцца лiшнi раз паспрабаваць шчасьця. Вось ён i пытаецца ў Янкi:
- Цi праўда, што ты бярэшся маю дачку зь няволi выбавiць?
Пакланiўся Янка каралю i адказвае:
- Праўда, пане кароль. Iлгаць я ня ўмею.
- Ну, то глядзi, - кажа кароль, - каб заўтра да ўсходу сонца мая дачка была ў мяне, а не - дык загадаю разарваць цябе зялезнымi баронамi.
- Добра, - кажа Янка. - Няхай будзе так.
Выйшаў ён з палацу, адчынiў залатую табакерку. Выскачыў адтуль шустры чалавечак:
- Што загадаеш, гаспадар?
- Зрабi, браток, ласку: вылажы за ноч зялезны мост ад каралеўскага палацу да заклятай Зьмеявай выспы i пастаў на iм залатую карэту з шасьцю коньмi. Заўтра чуць сьвет я паеду на выспу.
- Добра, - адказаў чалавечак, - усё будзе зроблена, як ты просiш.
Пайшоў Янка да рыбака i лёг спаць. Назаўтра ўстаў чуць сьвет, глядзiць ляжыць зялезны мост ад каралеўскага палацу да Зьмеявай выспы, а на мосьце стаiць залатая карэта, шасьцю коньмi запрэжаная, i каля iх памочнiк з пугаю стаiць.
Падыйшоў Янка да свайго памочнiка, выняў табакерку i кажа:
- Дзякуй, браток. А цяпер iдзi адпачывай, бо ты-ж, вiдаць, дужа змарыўся.
Чалавечак аддаў Янку пугу, а сам, як бачыш, зьнiк у залатой табакерцы.
Сеў Янка ў карэту i паехаў па каралеўну. Прыяжджае на выспу, бачыць стаiць на ёй вялiкi цёмны замак, i з акна глядзiць на яго зьдзiўленая каралеўна. Даўно ня бачыла яна людзей i так зарадавалася Янку, як роднаму бацьку.
- Хто ты такi? - пытаецца ў яго. - I чаго ты прыехаў сюды?
- Ня пытайся, паненка, - адказвае Янка, - а садзiся хутчэй у карэту. Паедзем да твайго бацькi.
- Але-ж я не магу праз дзьверы выйсьцi, - кажа каралеўна, - там пракляты Зьмей сьпiць. Ён ноччу па здабычу лятае, а ўдзень каля дзьвярэй адпачывае.
- То лезь праз вакно.
- Баюся, - кажа каралеўна.
Выставiў Янка рукi:
- Скакай!
Скокнула каралеўна з вакна i якраз трапiла яму на рукi. Схапiў Янка каралеўну, пасадзiў у карэту ды паiмчаўся проста да каралеўскага палацу.