— Што значыць "амутуі"? — пацікавілася Алеся.
— Ідзем уперад. Цяжкі быў лёс у токі Лаутара. Яго — сына мясцовага правадыра — яшчэ малым забралі іспанскія заваёўнікі-канкістадоры. Ён рос у іх, вучыўся ваеннаму майстэрству, а пасля яму далі пад каманду атрад лучнікаў, каб ваяваў са сваім народам. Але Лаутара ў час бою перабіў вялікі атрад іспанцаў і перайшоў да сваіх. Мапучэ выбралі яго токі — ваенным правадыром, і неўзабаве ён паказаў, на што здатны. Калі вялікі атрад карнікаў выходзіў з цясніны, токі Лаутара падзяліў сваё войска на некалькі атрадаў. Першы атрад не даў развярнуцца канкістадорам, наляцеў на іх, а пасля адступіў, рассыпаўся ў розныя бакі і, зноў сабраўшыся, стаў за апошнім атрадам, каб адпачыць і з новай сілай наляцець на ворага. Так рабілі і іншыя атрады. Наляталі, біліся, а пасля, адступіўшы, станавіліся за апошнім. Іспанцы не вытрымалі гэткага націску і пабеглі. Кожны іспанскі заваёўнік ведаў кліч Лаутара: "Дзесяць перамог мы атрымаем над нашым ворагам!" А як баяліся карнікі балеадоры, якую ён упершыню прымяніў у баі! Здавалася б: ну што ж такое балеадора? Звычайная вяроўка і два круглыя камяні, прывязаныя да яе канцоў. Але ў руках вояў-мапучэ балеадора стала страшнай зброяй. Камяні, пушчаныя з яе, выбівалі з сёдлаў коннікаў. Шмат бяды прынёс ворагу токі Лаутара, але знайшоўся здраднік, які выдаў яго, і ў тысяча пяцьсот пяцьдзесят сёмым годзе токі Лаутара загінуў.
— Дзядзька Анту, вы расказвалі, як Нгенечэн спусціўся, — напомніў Максім. — Ён вас з сабою забраў. А што было далей?
— Не памятаю. Нават не ведаю, як у гэтым горадзе апынуўся. Я нібы з неба спусціўся. Мабыць, Нгенечэн мяне сюды прывёз. З таго часу тут жыву, працую.
Цікава выходзіць. Спусціліся, забралі, павезлі. Не, не Нгенечэн яго забраў, а іншапланецяне. Не раз яны прыляталі на Зямлю. Вось і ў нашых газетах пісалі, што аднаго дзядзьку з Украіны іншапланецяне з сабою забралі. Той дзядзька запомніў, як везлі яго, як паказвалі яму сваю планету. А пасля ён немаведама як апынуўся каля сваёй хаты. Як і Анту, не памятае, хто прывёз яго. Чаму ж Анту іншапланецяне забралі? Відаць, была нейкая прычына.
— Дзядзька Анту, вас іншапланецяне забралі,— кажу. — Хіба вы не чулі, што яны прылятаюць да нас?
Анту як адрэзаў:
— Нгенечэн мяне забраў.
— А залатая дзіда ў правадыра Лінкана засталася? — пацікавіўся Максім.
— Ніхто не верыць мне, — са скрухай сказаў Анту. — Калі расказваю ў горадзе, то ўсе смяюцца. А мапучэ не ўмеюць хлусіць. Закон продкаў не дазваляе нам хлусіць.
Я паверыў, што ў правадыра Лінкана залатая дзіда, што далі яе яму іншапланецяне. Ніхто ж не ведае, на якой планеце яны жывуць. Мажліва, там гэтулькі золата, што ходзяць па ім. Дык хіба цяжка зрабіць залатую дзіду?
— Ведаеш, чаму іншапланецяне далі правадыру Лінкану залатую дзіду? — звярнуўся я да Максіма.
— Чаму?
— Яна для іх як арыенцір.
— Але, — падхапіла Алеся. — Мажліва, у ёй знаходзяцца нейкія невядомыя нам прыборы, якія падаюць сігналы іхнім лятальным апаратам. Каб тыя не збіваліся з курсу.
— Чаму ж іншапланецяне менавіта мапучэ аддалі залатую дзіду? — запытаў Максім.
— Ведалі, што мапучэ будуць яе берагчы, што не павязуць у іншае месца на якую-небудзь выставу. Залатая дзіда для іншапланецян пастаянны арыенцір. Зразумеў? — сказаў я.
— Зразумеў,— буркнуў Максім.
— Не верыце мне. Тым, хто не нарадзіўся ў джунглях, цяжка зразумець нас, — паціху сказаў Анту.
Нядобра, што мы пры ім гэткую гаворку завялі. Усё-ткі пакрыўдзілі. Мне хацелася сказаць Анту штосьці добрае, цёплае, каб не крыўдаваў, ды з калідора данесліся гучныя воклічы.
— Ці не вампір Траука ў гасцініцы? — усклікнула Алеся.
— Зараз праверу, што там, — Анту ўстаў з крэсла, адчыніў дзверы і выйшаў на калідор.
Мы моўчкі пераглянуліся. Няўжо сапраўды нядаўна Траука, як назваў вампіра Анту, тупацеў каля нашых дзвярэй?
Нудна цягнуўся час. Нарэшце ў пакой увайшоў Анту. Мы ў адзін голас усклікнулі: — Траука?
— Злавілі Траука. Вось і радуюцца ў гасцініцы.
— Хто злавіў? — апярэдзіўшы мяне і Алесю, запытаў Максім.
— Нейкія чужыя людзі. Да гэтага іх у горадзе не бачылі. Яны самі сказалі, што злавілі Траука. Сказалі, што хутка пакажуць яго.
— Вось каб хоць адным вокам глянуць на яго! — вырвалася ў мяне.
Алеся аж прыжмурылася.
— Хочаце паглядзець, як папугай катаецца на водных лыжах? — усміхнуўся Анту.
Ці мажліва такое? Каб праехаць на водных лыжах, трэба трэніравацца. Спартсмены-вадналыжнікі не адзін год трэніруюцца. А тут папугай — птушка. Птушкам толькі на галінках сядзець.
— Папугай? На водных лыжах? Не веру, — сказаў я.
— Хадзем на наша возера. Паглядзіце, — сказаў Анту. Калі мы выйшлі з гасцініцы, Алеся пацікавілася:
— Дзядзька Анту, а тыя людзі, што злавілі вампіра, не баяліся, што ён іх пакусае?
— Пэўна ж, баяліся. Ён хітры, падобны на кажана-крывасмока.
— Хіба ёсць кажаны-крывасмокі?
— Ёсць. Яны на жывёлін нападаюць. Разцамі пракусваюць скуру і з ранкі п'юць кроў. Зубы-разцы ў іх вострыя, што брытвы.
— А дзе яны водзяцца? — запытала Алеся.
— У джунглях.
Кажаны-крывасмокі ў джунглях водзяцца. Пашанцавала, што туды нас не павезлі.
Перагаворваючыся, мы непрыкметна прыйшлі на тое возера, пра якое казаў Анту. Яно было тут жа, у горадзе. Вакол возера, цесна збіўшыся, стаялі людзі.
Мы праціснуліся праз натоўп. Па возеры на мініяцюрных лыжах куляй ляцеў папугай, учапіўшыся дзюбай за трос, прымацаваны да маленькай маторнай лодкі.
— Ну й малайчына! — запляскала ў ладкі Алеся. І вакол запляскалі, закрычалі:
— Трымайся, какаду!
— Не памачы лапы!
— Ні пуху, ні пер'я!
— Хто кіруе маторнай лодкай? — запытала ў мяне Алеся. Сапраўды, хто? Маторная лодка імчыцца, апісваючы кругі, быццам сама сабою, быццам нячыстая сіла яе нясе.
— Маторная лодка з дыстанцыйным кіраваннем, — сказаў Максім.
— З дыстанцыйным? — здзівілася Алеся. Максім тыцнуў пальцам, паказваючы ўлева.