— Яна нейкая зачараваная.
"Няўжо і гэтая зачараваная?" — падумаў Базыль. Ён, хоць і калацілася сэрца, падышоў бліжэй і ўбачыў на шыі лісіцы тонкую валасяную пятлю. Яна адным канцом была прывязана да стволіка асінкі. Яму адразу ўсё стала зразумела. Бегла небарака і трапіла галавою ў пятлю.
— Э-э-э!.. — зноў гукнуў Раман. Базыль спыніў яго:
— Не галёкай. Лісіца ўсё роўна не пабяжыць.
— Чаму?
— Пятля на шыі.
— Вунь яно што! — прамовіў Раман.
— Мусіць, лісіца нядаўна ў пятлю ўлезла, — сказаў Базыль.
— Без дапамогі не вылезе, — заўважыў Раман.
— Трэба вызваліць яе, — загарэўся Базыль.
— Хочаш пятлю з шыі зняць?
— Хачу. — Базыль асцярожна, каб не напалохаць лісіцу, падышоў да яе. А яна са злосцю глянула на яго, ашчэрыла зубы.
— Асцярожней! Укусіць! — папярэдзіў Раман. Базыль засунуў руку ў кішэню, намацаў у ёй вострую жалязяку. Нядаўна ён яе знарок на камені адтачыў. Такой жалязякай можна і лук зрабіць, і стрэлы да яго.
— Раман, ідзі сюды, — паклікаў ён брата. Раман падышоў.
— Чаго?
Базыль дастаў з кішэні завостраную жалязяку, працягнуў яму.
— Бяры.
Раман узяў яе, пакруціў, разглядваючы. А Базыль падняў з-пад куста кій, на канцы якога была рагулька — дзве галіны, якія разыходзіліся ў розныя бакі.
— Базыль, што ты хочаш зрабіць? — пацікавіўся Раман.
— Будзем лісіцу з палону выручаць.
Лісіца зноў завурчэла, ашчэрыла зубы. Раман адступіў убок.
— Ну й злосная! Братка, не лезь да яе. Дабром цябе прашу. Пакалечыць руку.
Базыль, рэзка павярнуўшыся, рагулькай з сілай прыціснуў галаву лісіцы да зямлі. Лісіца ўстрапянулася, імкнучыся вызваліцца.
— Раман, рэж пятлю!
Раман падскочыў да лісіцы, узяўся за валасяную пятлю і паласнуў па ёй завостранай жалязякай. Базыль адпусціў рагульку, і лісіца кінулася ў кусты.
— Ату-у!.. — наўздагон ёй галёкнуў Раман.
Базыль зірнуў на Рамана. Гараць у яго вочы, аж пабліскваюць.
— Ну й рванула лісіца! — прамовіў ён. — Аж праз галаву кульнулася.
— Хіба ж ты бачыў, што яна праз галаву кульнулася? — усміхнуўся Базыль.
Раман пачырванеў.
— Бачыў. За кустом праз галаву кульнулася.
Базыль не стаў спрачацца з братам, не стаў даказваць, што той махлюе. Галоўнае, што лісіцу з пятлі вызвалілі, добрую справу зрабілі.
— Братка, я ведаю, хто тут пятлю прывязаў,— сказаў Раман.
— Хто?
— Бардун.
Ці мог ён, Базыль, пагадзіцца з братам? Вядома ж, не. Хіба Бардун не ведае, што цяпер, у самым канцы вясны, лісіца ліняе, што з яе футра нават шапкі не пашыеш? Відаць, хтосьці проста так, дзеля забавы, ад няма чаго рабіць пятлю прывязаў. Можа, нават татары. Убачылі, што паблізу нара, і прывязалі пятлю.
— Братка, Бардун хацеў лісіцу злавіць, — сказаў Раман. Базыль усміхнуўся краёчкамі вуснаў.
— Канешне, лісіцу, а не мядзведзя. Ды толькі не Бардун.
— Ён! У яго быў мядзведзь, а цяпер няма. Для чаго ён мядзведзя трымаў? Га?
Базыль ніяк не мог даўмецца, чаму так заўзята даказвае брат. Далася яму гэтая лісіца ў знакі. Ну, можа, нехта вырашыў злавіць яе. Ну і злавіў бы. Тут трэба глядзець, каб татары не злавілі, трэба падумаць, як з Бардуновых лапаў вырвацца.
— Дык для чаго Бардун мядзведзя трымаў? — запытаў Раман.
— Каб весяліў яго, каб танцаваў перад ім, — неахвотна сказаў Базыль.
— Во! Во! — падхапіў Раман. — Мядзведзь яго весяліў.
Цяпер няма каму яго весяліць. Ён вырашыў злавіць лісіцу, каб яна яго весяліла.
— І танцавала б перад ім, як мядзведзь?
— Перад ім, калі яму захочацца, не толькі лісіца, але і куры заскачуць. Певень першы ў танец пусціцца.
Бач, Раман лічыць, што гэта Бардунова работа. Лічыць, што Бардун хацеў, каб лісіца яму служыла. Мажліва, хацеў. Мядзведзя ж не кожны навучыць танцаваць. А Бардун змог. Як бы там ні было, а няма чаго тут стаяць. Можа, і цяпер Бардун за кустом сядзіць, цікуе за імі. Можа, бачыў, як лісіцу выпусцілі. Ну і няхай бачыць. Усё роўна не выйдзе па-ягонаму. Яны. Базыль і Раман, не паддадуцца яму.
— Думаеш, што не затанцуе перад Бардуном лісіца? — усё дапытваўся Раман.
— Гэтая не затанцуе, — сказаў Базыль.