— Мітрафанаў бацька памёр, — паведаміла Ніна Іванаўна, а потым дадала: — Я кожны дзень малюся Богу, каб Мітрафан быў жывы і здаровы. Ён — мая надзея. Хлопчыкі, вы разам з Мітрафанам былі на возеры? Гляньце мне ў вочы! Ну!
Стась адчуў, што закружылася галава. Яму здалося, што ён ляціць, правальваецца ў бездань.
— Хлопчыкі, былі там? Хлопчыкі! — Ніна Іванаўна ўсклікнула, як тапелец, які просіць, каб яму дапамаглі.
Стась падняў галаву і зноў убачыў Мітрафанаў фотаздымак. Мітрафан усміхаўся яму, Стасю, і здалося, нават падміргнуў.
Стась павярнуўся і выскачыў з кватэры, ледзь не збіўшы з ног Мітрафанаву бабулю. На двары яго дагнаў Яша.
— Ты сказаў ім? — пацікавіўся Стась.
— Не змог. Я за табою пабег, — прызнаўся Яша.
— І я не змог, — сказаў Стась.
Мінуў тыдзень. Рыгор, Стась і Яша сустрэліся на стадыёне "Дынама".
— Хлопцы, давайце заўтра з'ездзім на возера, — прапанаваў Рыгор.
Стась пакруціў галавою.
— Мяне туды ўжо не цягне.
— І мяне не цягне, — сказаў Яша.
— А мне, думаеце, хочацца? Прайшоў тыдзень, як загінуў Мітрафан. Пасядзім, успомнім яго. Ці, можа, не жадаеце?
Стась цяжка ўздыхнуў.
— Трэба паехаць.
— Калі трэба, значыць, трэба, — прагаварыў Яша.
На возеры, як і тыдзень назад, было ціха, спакойна. Спявалі птушкі, свежы ветрык прабягаў па ўскрайку леса.
Хлопцы прывезлі з сабою тры букеты кветак і паклалі ў варонку ад гранаты, туды, дзе загінуў Мітрафан. Затым паставілі палатку. Рыгор выбраў месца для палаткі непадалёку ад варонкі.
— Пераначуем каля Мітрафана, — сказаў ён. Стась і Яша яму не пярэчылі.
Рыгор працягнуў Стасю сапёрную рыдлёўку і тупнуў нагою, паказаўшы:
— Тут выкапаеш ямку для смецця.
Стась узяў рыдлёўку і пачаў капаць. Рыгор стаяў непадалёку, а Яша корпаўся каля палаткі.
— Хлопцы, я выкапаў лімонку! — Стась разгублена пазіраў на сяброў.
— Хлусіш, — не паверыў яму Яша.
— А ты падыдзі і паглядзі,— з'едліва прагаварыў Стась.
Лімонка ляжала на самым дне. Яе ўзяў Рыгор і перакінуў з рукі на руку.
— Хочаш сам узарвацца і нас узарваць? — узлаваўся Яша.
— Што будзем рабіць з лімонкай? — пацікавіўся ў Рыгора Стась.
Рыгор моўчкі паклаў гранату каля палаткі.
— Заўтра рыбы наглушым.
Ноч выдалася цёплая, лагодная. Асцярожна, каб не разбудзіць сяброў, Ён выпаўз з палаткі і намацаў левай рукою шорты, якія віселі на жардзінцы, а праваю ўзяў рабрыстую лімонку. Рука ўздрыгнула, далоня пакрылася ліпкім потам, у грудзях моцна застукала сэрца. У палатцы хтосьці з хлопцаў заварушыўся.
Ен сцяўся, прыслухоўваючыся, а потым падняў лімонку і паклаў яе ў кішэню шортаў. Рана-раненька, перад усходам сонца, паветра скалане выбух, і аднаго з тых хлопцаў, што бестурботна спяць у палатцы, не стане. Хтосьці загалосіць, хтосьці выцісне слязу, хтосьці пашкадуе, а Яму стане лягчэй. Жыццё не спыніцца, будзе ісці так, як і ішло. "На аднаго больш, на аднаго менш. Якая розніца для Зямлі, для Сусвету! Ад таго, што загіне адзін чалавек, Сусвет не пацерпіць", — падумаў Ён і… убачыў перад сабою Рыгора, які трымаў у руцэ ліхтарык.
— Яша, цяпер мяне на той свет вырашыў адправіць? — ледзяным голасам прагаварыў Рыгор і ўключыў ліхтарык, накіраваўшы яго на сябрука. Яша затуліў твар рукамі, а ў палатцы заварочаўся Стась.
— Стась, вылазь! — гукнуў Рыгор. — Я злавіў забойцу! Праз хвіліну з палаткі вылез Стась і ўставіўся на Яшу.
— Ён забойца?
— Мы спалі, а ён не спаў. У мае шорты паклаў лімонку. — Рыгор зняў з жардзінкі шорты, выняў з кішэні лімонку і кінуў яе пад ногі Яшу.
Яша спалохана закрычаў і як падкошаны апусціўся на зямлю.
— Не галасі. Гэтая граната вучэбная, — супакоіў Яшу Рыгор. — Я яе ў школе ўзяў і пазаўчора тут закапаў.
Стась, як відаць, ніяк не мог зразумець, што адбываецца.
— Рыгор, ты знарок прывёз нас на возера?
— Знарок.
Рыгор з агідай паглядзеў на Яшу і плюнуў на яго:
— Я адразу здагадаўся, што ён забойца, але не мог даказаць. Ён хацеў забіць не Мітрафана, а мяне, ды ў цемры пераблытаў шорты. Не ў мае, а ў Мітрафанавы паклаў лімонку.
Стась нагнуўся і ўзяў Яшу за валасы, задзёршы галаву.
— Яша, гэта так? Праўду кажы.
— Так.
Стась расціснуў пальцы і павярнуўся да Рыгора.
— Чаму ён цябе на той свет хацеў адправіць?