48654.fb2
Ён наняў у гатэлi "Зялёны арол" самы вялiкi пакой, распарадзiўся паставiць пасярод яго шырокi стол i наняць грультруда, па-нашаму сказаць - вестуна.
Грультруд абышоўувесь горад i абвясцiў жыхарам, што ў гатэлi "Зялёны арол" за невялiкую плату можна паглядзець на дзiвоснага звярка.
Гэты звярок трошкi большы за чалавечы палец, але выглядае, як сапраўдны чалавек. Ён разумее ўсё, што яму гавораць, сам умее тое-сёе гаварыць i вырабляе розныя пацешныя штукi.
Народ валам павалiў у гатэль.
Гулiвера паставiлi на стол, а Глюмдальклiч узлезла на табурэтку, каб падстрахоўваць яго i падказваць, што ён павiнен рабiць.
Па камандзе дзяўчынкi Гулiвер маршыраваў узад i ўперад, даставаў з ножан сваю шпагу i размахваў ёю. Глюмдальклiч дала яму саломiнку, i ён выконваў з ёю, быццам з кап'ём, розныя практыкаваннi. У самым канцы ён узяў напарстак, напоўнены вiном, выпiў за здароўе публiкi i запрасiў усiх прыйсцi да яго зноў у наступны базарны дзень.
У пакоi, дзе iшло прадстаўленне, змяшчалася не больш трыццацi чалавек, а паглядзець на дзiвоснага Грыльдрыга хацеў амаль увесь горад. Гулiверу давялося дванаццаць разоў запар паўтараць адно i тое ж прадстаўленне для новых i новых гледачоў. Да вечара ён так змучыўся, што ледзь варочаў языком i ледзь перастаўляў ногi.
Гаспадар нiкому не дазваляў дакранацца да Гулiвера - ён баяўся, каб хто-небудзь па неасцярозе не раздушыў яго цi не паламаў рукi i ногi.
На ўсякi выпадак ён загадаў адсунуць лаўкi для гледачоў далей ад стала, дзе iшло прадстаўленне. Але гэта не ўратавала Гулiвера ад бяды.
Нейкi школьнiк, што сядзеў у заднiх радах, раптам устаў, прыцэлiўся i кiнуў проста ў галаву Гулiвера вялiкi пражаны арэх.
Гэты арэх быў велiчынёй з добры гарбуз, i калi б Гулiвер не адскочыў убок, ён бы абавязкова застаўся без галавы.
Хлапчуку накруцiлi вушы i вывелi з залы. Але Гулiвер з гэтай хвiлiны стаў сам не свой. Саломiнка здавалася цяжкай; а вiно ў напарстку занадта моцным i кiслым. Ён быў страшэнна рады, калi Глюмдальклiч нарэшце схавала яго ў скрынку i зачынiла за iм дзверцы.
Пасля першага прадстаўлення ў Гулiвера пачалося цяжкае жыццё.
Кожны кiрмашны дзень яго прывозiлi ў горад, i ён з ранку да вечара бегаў па стале, пацяшаючы публiку. Ды i дома, у вёсцы, ён не меў нi хвiлiны спакою. Навакольныя памешчыкi, наслухаўшыся расказаў пра дзiвоснага чалавечка, разам са сваiмi дзецьмi прыязджалi да гаспадара i патрабавалi, каб iм паказвалi вучонага Грыльдрыга.
Трохi патаргаваўшыся, гаспадар наладжваў у сябе дома прадстаўленне. Госцi заставалiся вельмi задаволеныя i, вярнуўшыся дамоў, пасылалi паглядзець на Гулiвера ўсiх сваiх суседзяў, знаёмых i сваякоў. Гаспадар зразумеў, што паказваць Гулiвера вельмi выгадна. I ён вырашыў аб'ехаць з iм усе вялiкiя гарады краiны велiканаў.
Збiралiся нядоўга. 17 жнiўня 1703 года, роўна праз два месяцы пасля таго, як Гулiвер сышоў з карабля, гаспадар, Глюмдальклiч i Гулiвер выправiлiся ў далёкую дарогу.
6
Краiна велiканаў называлася Брабдынгнег, а галоўны горад яе - Ларбрулыруд, што па нашаму азначае "гонар Сусвету".
Сталiца знаходзiлася якраз пасярэдзiне краiны, i, каб трапiць у яе, Гулiверу i яго вялiзным спадарожнiкам давялося пераправiцца цераз шэсць шырокiх рэк. У параўнаннi з iмi рэкi, якiя ён бачыў у сябе на радзiме i ў iншых краiнах, здавалiся вузенькiмi, мелкiмi ручайкамi.
Падарожнiкi праехалi васемнаццаць гарадоў i мноства вёсак, але Гулiвер амаль i не бачыў iх. Яго вазiлi па кiрмашах не для таго, каб паказваць яму ўсялякiя дзiвосы, а для таго, каб яго самога паказваць, быццам дзiва.
Гаспадар заўсёды ехаў конна, Глюмдальклiч сядзела ззаду i трымала на каленях скрынку з Гулiверам.
Але перад гэтым падарожжам дзяўчынка абабiла сценкi скрынкi тоўстай, мяккай тканiнай, падлогу заслала сеннiкамi, а ў куток паставiла ложачак сваёй лялькi.
I ўсё роўна Гулiвер стамляўся ад бясконцага гайдання i штуршкоў.
Дзяўчынка заўважыла гэта i ўгаварыла бацьку ехаць цiшэй i часцей спыняцца.
Калi Гулiверу надакучвала сядзець у цёмнай скрынцы, яна даставала яго адтуль i ставiла на вечка, каб ён мог дыхаць свежым паветрам i любавацца на замкi, палi i гаi, паўз якiя яны праязджалi. Пры гэтым яна заўсёды моцна трымала яго за падцяжкi.
Калi б Гулiвер упаў з такой вышынi, ён бы, мусiць, памёр ад страху, не даляцеўшы яшчэ да зямлi. Але ў руках сваёй нянечкi ён адчуваў сябе спакойна i з цiкаўнасцю пазiраў па баках.
Па даўняй звычцы вопытнага падарожнiка Гулiвер нават у час самых цяжкiх пераездаў не трацiў часу марна. Ён старанна вучыўся ў сваёй Глюмдальклiч, запамiнаў новыя словы i з кожным днём усё лепш i лепш гаварыў па-брабдынгнежску.
Глюмдальклiч заўсёды вазiла з сабой маленькую кiшэнную кнiжачку, крышку большую за геаграфiчны атлас. Гэта былi правiлы паводзiн выхаваных дзяўчынак. Яна паказвала Гулiверу лiтары, i ён па гэтай кнiзе хутка навучыўся бегла чытаць.
Даведаўшыся аб яго поспехах, гаспадар пачаў прымушаць Гулiвера чытаць уголас розныя кнiжкi ў час прадстаўлення. Гэта вельмi пацяшала гледачоў, i яны цэлымi натоўпамi збягалiся паглядзець на пiсьменнага звярка.
Гаспадар паказваў Гулiвера ў кожным горадзе i ў кожнай вёсцы. Часам ён збочваў з дарогi i заязджаў у замак якога-небудзь знатнага вяльможы. Чым больш прадстаўленняў давалi яны ў дарозе, тым больш таўсцеў кашалёк гаспадара i тым худзейшы рабiўся бедны Гулiвер.
Калi нарэшце iхняе падарожжа скончылася i яны прыехалi ў сталiцу, Гулiвер ледзь трымаўся на нагах.
Але гаспадар i думаць не хацеў пра нейкую там перадышку. Ён наняў у гатэлi вялiкую залу, загадаў паставiць у ёй стол, агароджаны парэнчамi, каб Гулiвер як-небудзь выпадкова не звалiўся на падлогу, i па ўсiм горадзе расклеiў афiшы, дзе чорным па белым было напiсана: "Хто не бачыў вучонага Грыльдрыга, той не бачыў нiчога!"
Прадстаўленнi пачалiся. Iншы раз Гулiверу даводзiлася паказвацца публiцы па дзесяць разоў на дзень.
Ён адчуваў, што доўга гэтага не вытрымае. I вельмi часта, маршыруючы па стале са сваёй саломiнкай у руках, ён думаў пра тое, як гэта сумна скончыць свой век вось тут, на гэтым стале з парэнчамi, пад рогат вясёлай публiкi.
Але якраз тады, калi Гулiверу здавалася, што няма на свеце больш няшчаснага чалавека, чым ён, лёс яго раптам павярнуўся да лепшага.
Аднойчы ранiцой у гатэль з'явiўся адзiн з ад'ютантаў караля i запатрабаваў, каб Гулiвера неадкладна прывезлi ў палац.
Атрымалася так, што напярэдаднi дзве прыдворныя дамы бачылi вучонага Грыльдрыга i столькi нарасказвалi пра яго каралеве, што тая захацела абавязкова паглядзець на яго сама i паказаць сваiм дочкам.
Глюмдальклiч надзела сваю самую лепшую святочную сукенку, сама памыла i прычасала Гулiвера i панесла яго ў палац. Прадстаўленне ў гэты дзень удалося Гулiверу як нiколi. Нiколi яшчэ ён не валодаў шпагай i саломiнкай так спрытна, нiколi не маршыраваў так добра i весела. Каралева была ў захапленнi. Яна мiласцiва працягнула Гулiверу свой мезены палец, i Гулiвер, далiкатна абхапiўшы яго абедзвюма рукамi, пацалаваў у пазногаць. Пазногаць у каралевы быў гладкi, адпалiраваны, i, цалуючы яго, Гулiвер убачыў у iм свой твар, быццам у авальным люстэрку. Толькi цяпер ён заўважыў, што за апошнi час вельмi змянiўся - пабляднеў, схуднеў, на скронях у яго з'явiлiся першыя сiвыя валасы.
Каралева задала Гулiверу некалькi пытанняў. Яна хацела ведаць, дзе ён нарадзiўся, дзе жыў, як i калi трапiў у Брабдынгнег. Гулiвер адказваў на ўсе пытаннi дакладна, коратка, ветлiва i так моцна, як толькi мог.
Тады каралева спытала ў Гулiвера, цi не хоча ён застацца ў яе, у палацы. Гулiвер адказаў, што для яго будзе вялiкiм шчасцем служыць такой прыгожай, мiласцiвай i мудрай каралеве, калi толькi яго гаспадар згодзiцца адпусцiць яго на волю.
- Ён згодзiцца! - сказала каралева i зрабiла нейкi знак прыдворнай даме.
Праз некалькi хвiлiн гаспадар Гулiвера стаяў перад каралевай.
- Я бяру сабе гэтага чалавечка, - сказала каралева. - Колькi ты хочаш атрымаць за яго?
Гаспадар задумаўся. Паказваць Гулiвера было вельмi выгадна. Але цi доўга яшчэ можна будзе паказваць яго? З кожным днём ён усё больш худнее, растае, як iльдзiнка на сонцы, i, здаецца, скора яго зусiм не стане.
- Тысячу залатых! - сказаў ён.
Каралева загадала даць яму тысячу залатых, а потым зноў павярнулася да Гулiвера.
- Ну вось, - сказала яна, - цяпер ты наш, Грыльдрыг.
Гулiвер прыцiснуў рукi да сэрца.
- Нiзкi паклон вам, ваша вялiкасць, - сказаў ён, - але, калi мiласць ваша роўная вашай прыгажосцi, я асмелюся прасiць маю ўладарку не разлучаць мяне з маёй дарагой Глюмдальклiч, маёй нянечкай i настаўнiцай.