Яму было вельмi цiкава даведацца, як адчуваў сябе Гулiвер у лапах малпы, цi спадабаўся яму яе пачастунак i што б ён рабiў, калi б такое здарылася ў яго на радзiме, дзе не знайшлося б чалавека, якi паклаў бы яго ў кiшэню i спусцiў на зямлю.
Гулiвер адказаў каралю толькi на апошняе пытанне.
Ён сказаў, што ў яго на радзiме малпы не водзяцца. Iх часам прывозяць з гарачых краiн i трымаюць у клетках. Калi ж якой-небудзь малпе ўдалося б вырвацца на волю i яна асмелiлася б накiнуцца на яго, ён лёгка справiўся б з ёю. Ды i не з адной малпай, а з цэлым тузiнам малпаў звычайнага росту. Ён упэўнены, што i гэтую велiзарную малпу ён змог бы адолець, калi б у час нападу ў яго руках была шпага, а не пяро. Варта было толькi пракалоць гэтай пачвары лапу, i гэта назаўсёды адбiла б у яе ахвоту нападаць на людзей.
Усю гэтую прамову Гулiвер сказаў рашуча i гучна, высока ўзняўшы галаву i паклаўшы руку на рукаятку шпагi.
Ён вельмi не хацеў, каб хто-небудзь з прыдворных палiчыў яго баязлiўцам.
Але прыдворныя адказалi на яго прамову такiм дружным i вясёлым рогатам, што Гулiвер адразу змоўк.
Ён абвёў вачыма сваiх слухачоў i з горыччу падумаў пра тое, як цяжка чалавеку дабiцца павагi ад тых, хто глядзiць на яго звысака.
Гэтая думка не раз прыходзiла ў галаву Гулiверу i пазней, у iншыя часы, калi яму здаралася бываць сярод высокiх асоб - каралёў, герцагаў, вяльможаў, хоць часта гэтыя высокiя асобы былi нiжэй за яго на цэлую галаву.
13
Жыхары Брабдынгнега лiчаць сябе прыгожымi людзьмi. Магчыма, гэта i на самай справе так, але Гулiвер глядзеў на iх быццам праз павелiчальнае шкло, i таму яны яму не надта падабалiся.
Iх скура здавалася яму вельмi тоўстай i шурпатай - ён бачыў кожны валасок на ёй, кожную вяснушку. Ды i цяжка было не бачыць, калi гэтая вяснушка была велiчынёй са сподачак, а валаскi тырчалi, як вострыя шыпы цi зубы грэбеня. Усё гэта i навяло Гулiвера на пацешную думку.
Неяк ранiцой ён прадстаўляўся каралю. Караля ў гэты час галiў прыдворны цырульнiк. Гаворачы з яго вялiкасцю, Гулiвер мiмаволi пазiраў на мыльную пену, у якой чарнелi тоўстыя, быццам кавалачкi жалезнага дроту, валаскi.
Калi цырульнiк скончыў сваю справу, Гулiвер папрасiў у яго кубак з мыльнай пенай. Цырульнiка вельмi здзiвiла такая просьба, але ён выканаў яе.
Гулiвер выбраў з белай пены сорак самых тоўстых валаскоў i паклаў на акенца сушыцца. Потым ён знайшоў гладкую трэсачку i выстругаў з яе спiнку для грэбеня.
Самай тонкай iголкай з iгольнiцы Глюмдальклiч ён асцярожна прасвiдраваў у драўлянай спiнцы на роўнай адлегласцi адна ад другой сорак вузкiх адтулiн i ў гэтыя адтулiны ўставiў валаскi. Затым падрэзаў iх, каб яны былi зусiм роўныя, i завастрыў ножыкам iх канцы. Атрымаўся цудоўны грэбень.
Гулiвер быў вельмi рады: амаль усе зубы на яго грэбенi паламалiся, i ён не ведаў, дзе яму дастаць новы. У Брабдынгнегу не было такога майстра, якi змог бы зрабiць такую малюсенькую рэч. Усе любавалiся новым Гулiверавым грэбенем, i яму захацелася зрабiць яшчэ што-небудзь.
Ён папрасiў служанку каралевы зберагчы для яго валасы, якiя выпадуць з касы яе вялiкасцi. Калi iх набралася шмат, ён даручыў таму самаму сталяру, якi рабiў для яго камоду i крэслы, вытачыць два лёгкiя драўляныя крэслы.
Папярэдзiўшы сталяра, што спiнку i сядзенне ён зробiць сам з iншага матэрыялу, Гулiвер загадаў майстру толькi прасвiдраваць у крэслах вакол сядзення i спiнкi маленькiя частыя адтулiны.
Сталяр зрабiў усё, што было загадана, i Гулiвер распачаў работу. Ён выбраў са свайго запасу самыя моцныя валасы i, абдумаўшы загаддзя ўзор, уплёў iх у тыя адтулiны, якiя былi для гэтага зроблены.
Атрымалiся цудоўныя плеценыя крэслы ў ангельскiм стылi, i Гулiвер урачыста паднёс iх каралеве. Каралева была ў захапленнi ад падарунка. Яна паставiла крэслы на сваiм любiмым столiку ў гасцiнай i паказвала iх усiм, хто да яе прыходзiў.
Яна хацела, каб Гулiвер у час прыёмаў сядзеў толькi на такiм крэсле, але Гулiвер рашуча адмовiўся сядзець на валасах сваёй уладаркi.
Пасля заканчэння гэтай работы ў Гулiвера засталося яшчэ шмат валасоў каралевы, i, з дазволу яе вялiкасцi, ён сплёў з iх для Глюмдальклiч прыгожы кашалёк. Кашалёк быў толькi трошкi большы за тыя мяхi, у якiх у нас звычайна возяць у млын жыта, i зусiм не падыходзiў для цяжкiх брабдынгнежскiх манет. Але затое ён быў вельмi прыгожы - увесь ва ўзорах, з залатым вензелем каралевы на адным баку i срэбным вензелем Глюмдальклiч - на другiм.
Кароль i каралева вельмi любiлi музыку, i ў палацы часта наладжвалiся канцэрты.
Гулiвера таксама часам запрашалi на музычныя вечары. У такiх выпадках Глюмдальклiч прыносiла яго разам са скрынкай i ставiла на якi-небудзь столiк далей ад музыкантаў.
Гулiвер шчыльна зачыняў усе дзверы i вокны ў сваёй скрынцы, завешваў шторы i гардзiны, зацiскаў пальцамi вушы i садзiўся ў крэсла слухаць музыку.
Без такой перасцярогi музыка велiканаў здавалася яму нясцерпным аглушальным грукатам.
Куды больш падабалiся яму гукi невялiкага iнструмента, вельмi падобнага на клавiкорды. Гэты iнструмент стаяў у пакоi Глюмдальклiч, i яна вучылася iграць на iм.
Гулiвер i сам нядрэнна iграў на клавiкордах, i яму захацелася пазнаёмiць караля i каралеву з ангельскiмi песнямi. Справа гэта была нялёгкая.
Даўжыня iнструмента была шэсцьдзесят крокаў, кожны клавiш быў шырынёй амаль на цэлы крок. Стоячы на адным месцы, Гулiвер мог бы iграць не больш чым на чатырох клавiшах - да iншых яго рукi не даставалi. Таму ён павiнен быў бегаць справа налева i злева направа - ад басоў да дыскантаў i назад. А паколькi iнструмент быў не толькi доўгi, але i высокi, то бегаць яму даводзiлася не па падлозе, а па лаўцы, якую спецыяльна для яго зрабiлi сталяры i якая была такой жа даўжынi, як iнструмент.
Бегаць уздоўж клавiкордаў узад i ўперад было вельмi цяжка, але яшчэ цяжэй было нацiскаць тугiя клавiшы, разлiчаныя на пальцы велiканаў.
Спачатку Гулiвер спрабаваў бiць па клавiшах кулаком, але гэта было вельмi балюча, i ён папрасiў зрабiць для яго дзве дубiнкi. З аднаго канца гэтыя дубiнкi былi таўсцейшыя, чым з другога, а для таго каб пры ўдары яны не вельмi моцна стукалi па клавiшах, Гулiвер абцягнуў iх тоўстыя канцы мышынай скурай.
Калi ўсе гэтыя падрыхтаваннi былi закончаны, кароль i каралева прыйшлi паслухаць Гулiвера.
Аблiваючыся потам, бедны музыка бегаў з аднаго канца клавiкордаў у другi, б'ючы з усiх сiл па патрэбных клавiшах. З горам папалам яму ўдалося даволi бегла сыграць вясёлую ангельскую песеньку, якую ён памятаў з дзяцiнства.
Кароль i каралева пайшлi вельмi задаволеныя, а Гулiвер доўга не мог аддыхацца - пасля такога музычнага практыкавання ў яго балелi рукi i ногi.
14
Гулiвер чытаў кнiгу, якую ўзяў з каралеўскай бiблiятэкi. Ён не сядзеў за сталом i не стаяў перад канторкай, як гэта звычайна робяць усе людзi ў час чытання, а спускаўся i падымаўся па спецыяльнай прыстаўной лесвiцы, якая вяла ад верхняга радка да нiжняга.
Без гэтай лесвiцы, зробленай спецыяльна для яго, Гулiвер не мог бы чытаць велiзарныя брабдынгнежскiя кнiгi.
Лесвiца была не вельмi высокая - усяго дваццаць пяць прыступак, кожная прыступка адпавядала радку кнiгi.
Пераходзячы ад радка да радка, Гулiвер спускаўся ўсё нiжэй i нiжэй, а апошнiя словы на старонцы ён дачытваў, стоячы на падлозе. Перагортваць старонкi яму было не цяжка, бо брабдынгнежская папера славiцца сваёй тонкасцю. Яна i на самай справе не таўсцейшая за звычайны кардон.
Гулiвер чытаў разважаннi аднаго мясцовага пiсьменнiка пра тое, як здрабнелi за апошнi час яго суайчыннiкi.
Пiсьменнiк расказваў пра магутных велiканаў, якiя некалi насялялi яго краiну, i горка скардзiўся на хваробы i небяспекi, якiя на кожным кроку падпiльноўваюць слабых, нiзкарослых i кволых брабдынгнежцаў.
Чытаючы гэтыя разважаннi, Гулiвер успомнiў, што i ў сябе на радзiме ён чытаў нямала такiх кнiжак, i, усмiхнуўшыся, падумаў:
"I вялiкiя, i маленькiя людзi любяць паскардзiцца на сваю слабасць i кволасць. А па праўдзе кажучы, i тыя i другiя не такiя ўжо i бездапаможныя, як iм здаецца". Перагарнуўшы апошнюю старонку, ён спусцiўся з лесвiцы.
Якраз у гэты час у пакой зайшла Глюмдальклiч.
- Нам трэба збiрацца, Грыльдрыг, - сказала яна. - Кароль i каралева едуць на марское ўзбярэжжа i бяруць нас з сабой.
На марское ўзбярэжжа! Сэрца ў Гулiвера радасна забiлася. Больш чым два гады ён не бачыў мора, не чуў глухога шуму хваляў i вясёлага посвiсту марскога ветру. Начамi яму часта снiўся гэты мерны знаёмы шум, i ранiцой ён прачынаўся сумны i ўстрывожаны. Ён ведаў, што пакiнуць краiну велiканаў можна толькi морам.
Гулiверу добра жылося пры двары брабдынгнежскага караля. Кароль i каралева любiлi яго, Глюмдальклiч даглядала яго, як самая клапатлiвая нянечка, прыдворныя былi ветлiвыя i з ахвотай гаварылi з iм.
Але гэта было так цяжка - баяцца ўсяго на свеце - абараняцца ад мухi, уцякаць ад кошкi, захлынацца ў кубку вады! Ён толькi i марыў аб тым, каб зноў жыць сярод самых звычайных людзей, такога ж росту, як ён сам.
Нялёгка жыць сярод людзей, якiя глядзяць на цябе зверху ўнiз.