— Мала? Мала? — узрадаваўся Мацей. — Яшчэ хочаце?
Антон і Макар, убачыўшы, што непярэліўкі, кінуліся да кароў, сталі заварочваць.
Янка, набраўшы ў дзве жмені каменняў, гукнуў, нібы сапраўдны вой:
— За мною!
Галёкаючы, забыўшыся пра ўсё на свеце, яны пакаціліся з гары. Антон і Макар завярнулі кароў і пагналі ў лес.
— Мы яшчэ пакажам вам, — патрос напаследак кулаком Антон.
— Сабака віляе хвастом, а ты языком, — даў здачы Мацей.
Васілевіцкія схаваліся ў лесе.
— Добра ім далі,— сказаў Янка. — Цяпер і дамоў можна ісці.
— Яны не вернуцца? — запытаў Мацей.
Сам задаволены, што кот на цёплай печы. Усмешка на ўвесь твар.
— Не вернуцца. Будуць ведаць, як у чужое лезці.
Радуючыся, смеючыся, яны ішлі па ўскрайку лесу. Лес — карміцель (тут і дзічына, і ягады, і грыбы), лес — добры бацька (ад ворага схавае, выратуе) — стаяў у соннай дрымоце.
Мацей, які крочыў уперадзе, неспадзявана стаў. Янка штурхнуў яго.
— Чаго рот разявіў?
— Там, там… — Твар у Мацея збялеў. Сам калоціцца, як і тады, калі ўбачылі за рэчкай крыжакоў.— Там… Там цётка з барадой. У яе барада, як у мужчыны. Чорная.
Янка сваім вушам не верыў. Ні разу не бачыў, не чуў, каб у цёткі, у жанчыны, вырасла барада, як у мужчыны.
Ён зірнуў на Мацея.
— Збыткуеш?
— Т-там… Т-там… С-стаяла… С-стаяў…
— Хто стаяў? Дзе стаяў? — разгубіўся Янка.
— Н-не ведаю, хто с-стаяў. Там… — Мацей тыцнуў пальцам, паказваючы на бухматы лазовы куст.
— С-стаяла. Такое с-страхоцце, — падала голас Алеся. — І я яго б-бачыла.
Янка азірнуўся. І Алеся трасецца, дыхае часта-часта, нібыта ляцела на злом галавы.
Няўжо кажуць праўду? Не жартачкі! Нейкая цётка з барадой стаяла і на іх глядзела. Што ж рабіць? Прыпусціцца, каб ад бяды далей? Але ж няёмка перад малымі. Падумаюць, што баязлівец. Мажліва, ім здалося. Мажліва, раней дамовіўшыся, выдумалі, каб пасля з яго пасмяяцца.
— Вы пастойце, а я пагляджу.
— Братка, не трэба, — пралапатаў Мацей. Не, не пабаіцца ён нейкай цёткі. Няхай сабе
і з барадою. Дый выдумка. Дамовіліся. Хоць малыя, а ўмеюць абмануць. Здатныя на гэта, чэрці. Цётка з барадой…
— Чаго ж не вылазіць, раз стаяла? — сказаў Янка, сам сябе падбадзёрваючы, і збочыў са сцяжынкі.
Крок. Яшчэ адзін. Чаму так моцна б'ецца сэрца? Знарок выдумалі… Яшчэ крок. Няма чаго баяцца. Ну й прыдумалі!
Янка расхінуў куст. Анікога. Ні дзядзькі, ні цёткі. Ні з барадой, ні без барады.
— Дзе тая цётка? Баязліваму і корч мядзведзем здаецца.
— Уцякла, — прамовіў Мацей.
— Уцякла, — рэхам азвалася Алеся.
На сваім стаяць. Усё-ткі здалося ім. Наслухаліся розных гісторый. Пужаная варона і куста баіцца.
Янка выйшаў на сцяжынку.
— Баязліваму і корч мядзведзем здаецца, — паўтарыў ён.
Мацей тыцнуў пальцам.
— Стаяла… Там стаяла цётка з барадой, як у мужчыны. Такая… Такая мурлатая.
— У вышыванай кашулі, у спадніцы. На галаве хусцінка. А барада, што сажа, — дадала Алеся.
Янка засмяяўся:
— Ха-ха-ха… Смельчакі… Ха-ха-ха…
А Мацей і Алеся, перапыняючы адно аднаго, зноў пачалі даказваць, што стаяла, што глядзела на іх. Надакучыла Янку тое слухаць.
— Калі будзеце языкі распускаць, то ніколі з сабой не вазьму, — напалохаў іх.
Дайшло. Замаўчалі. А то заладзілі: «Цётка з барадой, цётка з барадой…» Пра такое лепей не ўспамінаць.
Да вёскі дайшлі без прыгод. Алеся пабегла дамоў, а Янка з Мацеем, не заходзячы ў хату, падаліся на агарод. Маці яшчэ зранку сказала, каб рэдзьку апалолі.
Агарод адразу ж за хатай. На агародзе і морква, і рэдзька, і лапінка жыта, і кавалачак грэчкі. Жыта і грэчку Янка разам з бацькам сеяў. «Добра рассявай, Яначка. Рабі так, каб сабак не дражніць і людзей не смяшыць», — вучыў бацька.
Янка і сам стараўся. Мінулая восень выдалася сухая. Панізілася вада ў рэках і азёрах. Нават спрадвечная дрыгва перасохла. Гарэлі лясы. Пажар не раз насоўваўся на вёску. Людзі як адзін выходзілі, каб абараніцца ад агню. Ваявалі з агнём, нібы з крыжакамі. Дым, быццам туман, слаўся па зямлі, лез у вочы. Пагарэў ураджай. Вясною зерне па шчопці збіралі, каб пасеяць. Дык хіба не будзеш старацца?
— Яначка, пасля рэдзьку аполем. Давай заскочым у хату. Хоць вады нап'емся, — папрасіў Мацей.