— Не, я проста палохаю.
Размахнуўшыся, ён свіснуў басалыком. Хацеў пацэліць па асоце, ды прамахнуўся.
— Не папаў,— падскочыў Мацей. — Дай мне.
— Спярша заслужы.
Думаў, што Мацей адчэпіцца, перастане кленчыць. Не тут тое было.
— Яначка, дай. Буду прасіць, пакуль не дасі. Будзе. З карка не злезе. Смала. Вядома, можна даць, не шкада. Але пасля з рук не вырвеш. Што ж прыдумаць, каб не назаляў?
— Мацей, давай загадкі загадваць. Хто адгадае, таму і басалык.
— Ой як добра! — падбегла Алеся. — Сёння мне Паўлінка загадкі загадвала. Я ўсе-ўсе запомніла. Цяпер вам загадаю.
— Загадвай, — прагаварыў Мацей.
— А што ўецца круг дзерава? — запытала Алеся.
— Пчала, — усклікнуў Мацей.
Янка ўсміхнуўся. Памятае Мацей, як пчала ўджаліла, калі мёд з дупла даставалі.
— Хмель уецца круг дзерава, — сказаў ён. Мацей махнуў рукою:
— Бі. Твая ўзяла.
Янка ўзняў басалык, а гусак зноў загагатаў:
— Га-га-га…
Янка замахаў рукамі.
— Гыля! Гыля! Не лезь пад ногі, дурань. Гусак, перавальваючыся, адышоўся, стаў шчыпаць траву. Янка зноў узняў басалык і, крэкнуўшы, свіснуў.
— Не папаў! — аж падскочыў Мацей. Так, не папаў. Нялёгка навучыцца.
— А што плача — слёз не мае? — запытала Алеся.
— Дзіцё, — гучна прамовіў Мацей. Алеся вытрашчыла вочы.
— Якое дзіцё?
— Маленькае.
— Хіба яно плача без слёз? Ты бачыў? Мацей шмыгнуў носам.
— Я яшчэ падумаю.
— Падумай, — усцешылася Алеся. — І ты, Яначка, думай.
— Думаю, — сказаў ён.
Што ж плача без слёз? Здаецца, такую загадку Ясь загадваў. Такую? Не. Ягоная загадка па-іншаму гучала: а што плача без голасу? Розныя загадкі. Плача — слёз не мае… Плача… Плача…
— Салавей, — усклікнуў Янка. Мацей адразу ж за ім усклікнуў:
— Сасна.
Янка не пагадзіўся.
— Чаму сасна? Салавей!
— А калі вецер усходзіцца? Сасна тады: гу-гу-гу, гу-гу-гу… Хіба не плача?
Нічога не скажаш. Быццам плача, быццам стогне. Нават не па сабе становіцца. Запомніў Мацей. Малайчына.
Янка ляпнуў брата па плячы:
— І ты адгадаў, і я адгадаў. Мацей расцвіў, што мак у агародзе.
— І твая чарга, і мая чарга.
— Чыя першая? — разгубілася Алеся.
— Няхай Янка б'е. Я паспею, — прамовіў Мацей. — Няхай яшчэ раз прамахнецца.
Янка прыжмурыў вока. Не, цяпер пацэліць. Павінен гэты пракляты асот збіць.
— Га-га-га, — пачулася за спінаю.
Зноў гусак. І чаго ж лезе пад ногі? Няхай бы шчыпаў траву. Ці не смачная?
— Гыля! Гыля!
— Ён з цябе смяецца. Га-га-га… — зарагатаў Мацей.
— Сам ты «га-га-га», — узлаваўся Янка. Прыжмурыў вока, прыцэліўся. Раз! Асот упаў, што касою падкошаны. Мацей падбег, схапіў яго і кінуў, нібы руку агнём апякло.
— Колецца, — паскардзіўся.
— Маленькі. Ты яшчэ зусім маленькі. Не ведаеш, што асот колецца, — паўшчуваў Янка.
— Давай басалык. Пабачым, маленькі ці ўдаленькі,— сказаў Мацей.
— Бяры, маленькі-ўдаленькі.