Ясь устаў, падкінуў галля ў агонь.
— Што было потым? — не церпіцца Алесі.
— Чуе чалавек, што на вуха яму хтосьці шэпча: «Ідзі. Выкапаеш куфэрак — будзеш да канца сваіх дзён шчаслівы». Чалавек аж спруцянеў, баіцца паварушыцца. А голас зноў: «Ідзі. Шчасце праспіш». Расплюшчыў ён вочы. Ціха вакол. «Памроілася», — сам сабе думае. Павярнуўся на другі бок, а на вуха: «Ідзі. Каму кажу? Да канца сваіх дзён будзеш шчаслівы». — «Што будзе, то будзе», — падумаў той чалавек. Асцярожна, каб жонка не пачула, спусціў ногі. «Пад грушай-дзічкай капай. Не забудзься», — напомніў голас. Выйшаў мужчына з хаты, узяў рыдлёўку і пасунуўся, што цень. Ступіць колькі крокаў, прыпыніцца. Сэрца ў грудзях аж разрываецца. Сяк-так прысунуўся да тае грушы і давай капаць. Капае, капае, далоняй пот з ілба выцірае. Выкапаў яму па пояс, бачыць — куфэрак, кольца на накрыўцы. Ухапіўся рукамі, пацягнуў за кольца. Раптам вецер усхадзіўся. Дождж ні стуль ні ссюль ліўнем лінуў. Грымоты над галавою. Пасля як блісне — усё навокал святлом заліло. Глянуў чалавек — з куфэрка чорт шчэрыцца: «Га-га-га… Прыйшоў?»
— Гэта ён клікаў,— прамовіла Паўлінка.
— Ён, — сказаў Ясь. — Што то быў бы за чорт, каб не спакусіў.
— А што з тым чалавекам сталася? — падала голас Алеся.
— Сам не памятае, як дамоў прыбег. За адну ноч пасівеў.
Наўкол пачулася:
— Чужы кажух нікога не нагрэе.
— Знойдзеныя грошы ў руку не йдуць.
— Век будзе памятаць і дзесятаму закажа.
— Не там шчасце шукаў.
— Шчасце пад мазалямі ляжыць. А Паўлінка сказала:
— Вось каб ён у купальскую ноч перад першым спевам пеўня знайшоў вогненную кветку-папараць, то быў бы шчаслівы і багаты да канца дзён.
— Толькі самыя смелыя яе могуць знайсці,— прамовіў Ясь.
Янка падсунуўся бліжэй. Усё-ткі ёсць кветка-папараць, расцвітае, мігціць агеньчыкам. Ён запытаў у Яся:
— Калі знойдзеш кветку-папараць, то ўсё-ўсё збудзецца, што задумаў?
— Усё-ўсё!
— І чытаць навучышся?
— Думаю, што так.
— А хто ж кніжку дасць?
— Шчасце прыходзіць непрыкметна. Янка штурхнуў у бок Мацея.
— Ідзі за мною.
Яны адышліся ад вогнішча, сталі воддаль.
— Чаго клікаў? — запытаў Мацей.
— Мацейка… Братка… Ты хочаш кветку-папараць знайсці? Хадзем. Давай разам…
— Сонца вось-вось паднімецца.
— Паспеем. Яшчэ не хутка першы певень пракрычыць.
— А цётка з барадой?
— Спіць яна. Гэтаю ноччу не высунецца з балота. Людзі з усіх вёсак павыходзілі.
— Страшна.
— Калі я чытаць навучуся? Калі кнігу ўбачу? Няўжо не разумееш?
Мацей уздыхнуў.
— Хадзем. Але ж мне не хочацца.
— Яначка, я табе дапамагу знайсці кветку-папараць.
Янка глянуў і сваім вачам не паверыў: Алеся з-за куста вылазіць.
Хацеў прагнаць яе, ды махнуў рукою. Праганяй не праганяй — усё роўна не адчэпіцца.
— Хадзем, — сказаў.
Агні засталіся ззаду. Лес сцяною перад імі. Цемень…
— Яначка, — прашаптала Алеся, — там нехта стаіць.
— Дзе?
Алеся тыцнула пальцам.
Янка прыгледзеўся. Сапраўды, на самым ускрайку, непадалёку ад іх, прытуліўшыся да хваіны, нехта стаіць, на паляну пазірае.
— Зараз напалохаю, — сказаў Мацей і на ўвесь голас: — Гэ-э-й!
Незнаёмы, што заяц, — на паляну, туды, дзе гарэлі вогнішчы. Мацей за ім.
— Цётка з барадой! — піснула Алеся і апусцілася на зямлю.
Цётка з барадой (цяпер добра бачылі яе на асветленай паляне) кінулася ў адзін бок, у другі.
— Цётка з барадой! Васіліск! Пярэварацень! — на ўсё горла галёкнуў Мацей і пабег.
А цётка з барадой закрычала немым голасам: