— Чаго мне ганарыцца? Хіба гэта конкурс прыгажуноў?
Пятрусь сеў на лаўку, закінуў нагу за нагу.
— Вось халера! Нават не верыцца.
— Па-твойму, яны ў казку хочуць мяне адправіць? — запытаў я.
Пятрусь са смехам адказаў:
— Альбо ў казку, альбо на кілбаску.
Магчыма. Нешта нядобрае задумалі. Пускаюць туман у вочы.
— Камбінатары яны, — прамовіў Пятрусь. — Добра, што ты ўцёк.
Я прысеў каля сябра.
— А калі заявіць на іх у міліцыю?
— Хто табе паверыць? Скажуць: «Хлопец, не дуры галаву. У нас і так задураныя».
Але, не павераць. Падумаюць, што жартачкі строю. Вось каб Мірон Казіміравіч і Ландыш мяне збілі, каб былі сінякі на маім твары, то можна было б даведку ў доктара ўзяць, прынесці, паказаць. Тады хоць не хоць, а ў міліцыі разбіраліся б.
Я зірнуў на Петруся.
— Як мне жыць?
— Еш за дваіх, спі за траіх, гуляй за чатырох.
— Здзекуешся?
— Яны цябе не злавілі? Не злавілі. Думаеш, што на дарозе стаяць? Не. Даўно і след прастыў.
Я павесялеў, адлягло ад сэрца. Чаго сумаваць? Вядома, паехалі яны. Даўно ў Менску. Калі б не паехалі, то абавязкова азваліся б. Дулю з макам з'елі. Няхай падзякуюць, што мы адпусцілі іх з мірам. Можна было б колы ў «Жыгулях» папрапорваць.
У гэтую ноч мне прыснілася, што я ў казцы. Нібыта сяджу на залатым троне ў залатым балахоне і на чарадзейнай дудцы іграю. Ні стуль ні ссюль з'явіліся Мірон Казіміравіч і Ландыш. За плячыма ў Мірона Казіміравіча мяшок. Я іграю, а яны ўсё бліжэй да мяне падыходзяць. «Зноў нервы тузаць?» — крыкнуў я і, саскочыўшы з трона, бэц Мірону Казіміравічу чарадзейнай дудкай па лобе. Ён рукі ўгору: «Твая ўзяла». І Ландыш цягне рукі ўгору, лекаціць: «Мяне не бі. Здаюся».
Вядома, пасля такога сну ў мяне быццам сілы прыбавілася. Я з'еў аж дзевяць блінцоў са смятанаю. Нават маці здзівілася: «Ігнат, табе трэба выступіць у конкурсе на лепшага едака».
А пасля (у гэты дзень была нядзеля) я пабег да Петруся. Ён адразу пацікавіўся:
— Сябрукі не з'яўляліся?
— Калі б з'явіліся, то як на гарачай патэльні пакруціліся б, — расхрабрыўся я.
— У сваіх сталічных кватэрах сядзяць, як пацукі,— сказаў Пятрусь. — Хадзем у лес.
Мы часта з ім бавім час у лесе. Узімку на лыжах. Едзеш, узіраешся, прыкмячаеш. На снезе сляды заечыя, лісіныя, нават маленькая мышка пакідае. Цікава разгадваць, цікава чытаць. Улетку, увосень у лес бяжыш то з кашом, то з вядзерцам. Ягады, грыбы, толькі не лянуйся, збірай. А ўвесну ўсё вабіць. Хіба нецікава паглядзець, як мурашы пасля зімы ўвіхаюцца? Можна нарваць ландышаў, наесціся кіслай заечай капусты. Можна проста сесці на выварацень і слухаць, як стараецца, стукае дзюбай дзяцел.
І цяпер мы няспешна ішлі па лесе, прыглядваючыся, прыслухоўваючыся.
«Хія-я… Хія-я…»— пачулася над галавою звонкае, як рэха.
— Ігнат, чуеш? Каршун крычыць, — прагаварыў Пятрусь.
Я глянуў на хваіну, якая ўзвышалася перад намі. На самай вершаліне сядзела чырванаватая птушка.
— Каршун? — здзівіўся я. — Каршуны цёмна-бурыя, а гэтую птушку быццам чырвонымі фарбамі памалявалі.
— Гэта чырвоны каршун, — сказаў Пятрусь. — Ён вельмі рэдка ў нас сустракаецца.
Петрусю можна верыць. У яго цэлая этажэрка розных кніг пра птушак, пра звяроў.
— Ігнат, хадзем, — паклікаў мяне Пятрусь. — Не трэба палохаць.
Мы пайшлі далей. З-за дрэў, з вышыні, імкліва апусцілася нейкая невялікая птушка, села на ляшчыну і, бесперапынна круцячы галавою, гучна закрычала: «Кяй-кяй-кяй…» Я стаў, любуючыся ёю. Буравата-шэрая, з цёмнымі хвалістымі палосамі і светла-бурымі плямамі, яна здавалася мне падобнай на дзіўнага ляснога гноміка.
— Бач, як круціць галавою! — не вытрываў я.
— Таму і назвалі яе круцігалоўкай, — заўважыў Пятрусь.
«Кяй-кяй-кяй…» — закрычала круцігалоўка, як бы сварачыся на нас.
— Ты чытаў аповесць Змітрака Бядулі «Салавей»? — запытаў Пятрусь і, не чакаючы адказу, сказаў: — Памятаеш пра Сымона? У дзяцінстве ён марыў аб тым, каб усе-ўсе гукі сабраць у рукаў, а пасля выпускаць па адным і слухаць. А мне хацелася б розных птушак у рукаў сабраць. Няхай выляталі б па адной і спявалі. Я цэлымі днямі сядзеў бы, слухаў. Мне ніякі магнітафон не патрэбен. Многія забыліся, што калісьці першай песняй была птушыная.
— Чаму менавіта птушыная? — запытаў я.
— Я так думаю. Спярша птушка заспявала, а пасля чалавек, — сказаў Пятрусь і адразу ж усклікнуў: — Ястраб-перапёлачнік кружыцца!
Я глянуў угару. Над намі, расставіўшы шырокія кароткія крылы, лунала буравата-шэрая птушка.
— Кік-кік-кік… Кік-кік-кік… — закрычаў Пятрусь.
— Табе толькі ў цырку выступаць, — кажу яму. — Крычыш рыхтык гэты ястраб.
— У цырку не хачу, — сказаў Пятрусь. — Калі вырасту, то стану ляснічым. А цырк… У цырку, вядома, прыгожа. Ды ў лесе лепей.
Мы няспешна ішлі па лесе. «Як жа было тут раней? Напрыклад, сто гадоў назад. Ці так, як цяпер? — думалася мне. — Ці крычала круцігалоўка «кяй-кяй-кяй», ці чырвоны каршун выводзіў «хія-я-хія-я»? Напэўна, і мой дзядуля, калі быў такі, як я, таксама слухаў птушыныя спевы. Пра што ж ён думаў? З кім сябраваў?»
— Ігна-ат, — прамовіў Пятрусь.
— Га, — азваўся я. Пятрусь зноў:
— Ігна-ат…
Голас трывожны, нібы ў круцігалоўкі, калі закрычала «кяй-кяй-кяй…».