Людзі, затаіўшы дыханне, пазіралі на пана Бадзея. Яны, відаць, усё зразумелі, а я анічога не разумеў. «Цяпер даносы…» «Хто ўпярод, таму мёд…» Каго будзе карміць мёдам? Няўжо даносчыкаў? Дык у нас у вёсцы кажуць: даносчыку першаму па гарбе.
Пан Бадзей махнуў рукою.
— Давай!
— Ад пана Катовіча ён навучыўся, — прамовіў Саўка.
— Чаму навучыўся? — запытаў я.
Саўка не паспеў адказаць, бо з калоны вырвалася чалавек адзінаццаць і да барака з усіх ног.
— Цэлая футбольная каманда! — усклікнуў Пятрусь.
А «футбольная каманда» чэша што ёсць сілы. Аж пяткі блішчаць. Уперад вырваўся маленькі каратканогі мужчына. Яго стараліся дагнаць, а ён яшчэ прыбавіў, усіх пакідаючы ззаду. Дабег да барака, павярнуўся і назад.
— Во дае! — вырвалася ў кагосьці.
— Бягуць наперагонкі, каб данесці,— усклікнуў Пятрусь.
Цяпер і я зразумеў, чаму яны так рвуцца. Пан Бадзей дазволіць данесці на свайго таварыша таму, хто ўсіх апярэдзіць. Выслужваюцца на вачах перад усімі. Няўжо і мы так будзем?
Каратканогі падбег да пана Бадзея, нешта зашаптаў, прысядаючы, як конь, які непамерны цяжар вязе.
У калоне, здалося мне, перасталі дыхаць. Твары ва ўсіх нібы драўляныя. Нехта ўсхліпнуў.
— Наод… Наод… — прагаварыў Саўка.
— Баяцца даносу, — прамовіў Пятрусь.
— А ты не баішся? — пацікавіўся я.
— Страшнавата, — прызнаўся Пятрусь.
І мне гэтаксама. Я стаяў як на вуголлі. Чаго баяўся? Сам не ведаю. Само гэтае слова «данос» пятлёй вісела над галавою. Я глянуў на Саўку. Стаіць, моргае вочкамі, пазірае кудысьці ўдалячынь.
Пан Бадзей паляпаў каратканогага па плячы.
— Табе за данос хвост ад селядца.
— Знойдзецца хвосцік, — вытыркнуўся наперад Сіні Нос.
Бач, які старанны. Сам селядца зжарэш. Свайго не ўпусціш. А гэтыя… З-за хваста беглі навыперадкі. На каго ж данёс каратканогі? Што, калі на мяне ці Петруся? Данос… Данос… Гадзюкаю абвівае душу, наганяе страх.
— На каго? — не вытрываў хтось з калоны.
Усмешачка на губах у пана Бадзея.
Пан Бадзей прайшоўся паўз калону, стаў каля Саўкі і прагугнявіў:
— Саўка з таго свету, выходзь.
Саўка ступіў наперад. Нешта бязгучна шэпчуць губы. Ці не пракляцце вымаўляюць яны? А мо просяць аб літасці?
— Саўка з таго свету, ты падбухторшчык, — працадзіў праз зубы пан Бадзей.
Вось чаму вывеў! Выходзіць, на яго, на Саўку, данёс каратканогі. Прадаў за хвост ад селядца.
— Ты падбухторшчык. Казаў, што тут нізашто сядзяць. Так?
Саўка паціснуў плячыма.
— Мабыць, казаў.
Пан Бадзей замахнуўся кулаком.
— Дык я твой рот на замок. На свірнавы.
Саўка, як і там, на беразе возера, стаяў, угнуўшы галаву ў плечы. Як і тады, на вачах у яго выступілі слёзы.
— На замок! Каб маўчаў!
— Угу, — угукнуў Саўка.
— Бізунамі спляжым! Жывога месца не пакінем.
— Угу.
— Ты! Ты! Угукала! — твар у пана Бадзея пачырванеў.— Я цябе… Мы цябе…
— Угу.
На лобе ў пана Бадзея выступілі жылы. Здавалася, не ён крычыць на Саўку, а Саўка на яго.
— Будзеш смалу на тачцы чарцям падвозіць.
— Угу, — праз слёзы прамовіў Саўка. На яго падбародак скацілася сляза.
Чаму пан Бадзей так крычыць? На Саўку нельга крычаць. Ён жа безабаронны, як дзіця, цішэй вады, ніжэй травы.
— Ты будзеш, будзеш…
— Угу.
Дзе панская сіла, там мужыцкая спіна. Я думаў, што канец Саўку. Думаў, што пан Бадзей зараз накінецца на яго, змалоціць на горкі яблык. Але ж не. Ашчэрыўся, як сабака.
— Саўка, ты сёння міма вушэй прапускаеш. Ты яшчэ на тым свеце. Сёння не буду караць. Дачакаюся, калі адчуеш, што на гэтым. Тады прыдумаю пакаранне. Не-су-свет-на-е-э…