— Ды пакуль таксама ад ліха ціха… Сядайце от, а то ў нагах, дапраўдачкі…
— Новых гасцей не прымалі? — раптам перапыніў яго Тупік. Прысеў на лаву да стала і хітравата зірнуў на Мірона. Што ён на гэта адкажа?
— Якіх гасцей? — і сапраўды аж сумеўся Мірон, падсаджваючыся да Тупіка.
— Ну хоць бы такіх, якія краму рабавалі. Ці забыўся, як разам частаваліся?
— Хто расказаў?
— Сарока на хвасце прынесла — от. І не балакай лішняга. Мой чалавек падгледзеў, мая рука…
— Доўгія ў цябе рукі, Кузьміч, — здаўся Мірон.
— А інакш нельга… Ну, гавары.
— А што ж гаварыць? Тых людзей я не ведаю. Адзін малады зусім, а другі старэйшы…
— І ўсё? Малавата, Мірон… Ну, якія яны з выгляду, хаця? Чорныя, рыжыя, чырвоныя?
— Рыжыя, — усміхнуўся Мірон, яго дробны твар прасвятлеў.— Дальбог, рыжыя… У аднаго, ведаеш, башлык зляцеў, дык аж у хаце пасвятлела ад яго галавы! Дапраўдачкі…
— Ну, а вочы якія?
— Хавалі яны свае васільковыя вочы… Мне здаецца… — пачаў хітраваць Мірон.
— Што?
— Недзе ўжо я такія вочкі ды бачыў. Не то ў воласці, не то ў сельсавеце…
— Не то там, не то тут? Гэтак?
— Гэтак, гэтак…
— Тут, значыцца.
— Дапраўдачкі… Так яны і пагаварылі.
«Ну і хітрун! Ведае ж, а вось кругом ды наўкола, маўляў, сам здагадайся… — падумаў Тупік і рады быў, што Мірон усё ж навёў на нейкі след. — Пісар!.. Яго трэба прашчупаць. З бацькам, пэўна… Нетутэйшыя яны і… рыжыя».
— Ну, то я пайшоў, дзядзька Мірон. Лічыце, што мы не сустракаліся і не гаварылі.
— Божа бронь!
Калі Тупік выйшаў, хлопцы былі ўжо каля каня. Мікола сядзеў у сядле і, схіліўшыся, гладзіў тугую бялюткую шыю.
— Можна, я трошкі праеду, — папрасіў ён у Тупіка.
— Можна… А дзе ж тое?
— Пад плотам у траве, — паказаў Алесь.
— Дык вы па чарзе катайцеся, а я пагляджу, што там у вас за цацка, — сказаў Кузьміч і накіраваўся да плота, дзе густа рос пырнік, дзядоўнік і безліч рознага пустазелля.
Алесь падаў Міколу павады, і Сняжок, адчуўшы волю, затупаў на месцы, косячы вачыма на гаспадара — ці дазволіў?
— Но-о, Сняжок, но-о, — паддаў яму босымі пяткамі яздок: да страмёнаў ногі не даставалі. Але конь тупаў нагамі і не кранаўся з месца.
— Пайшоў, Сняжок! — падаў голас Тупік, і конь, пачуўшы гаспадара, з месца ўзяў трухам. Мікола ледзь справіўся хапіцца за луку — так нязвыкла было ў сядле, што ледзь не зваліўся. Потым пачаў прыпадаць у такт, узмахваць рукамі, сяк-так прылаўчыўся. Даў добрага кругаля вакол хутара. Потым паехаў і за Алеся, бо той адмовіўся лезці ў сядло.
А Мікола ўжо, ушчаміўшы між пальцаў ног сырамяць страмёнаў, падскокваў у сядле, як запраўскі кавалерыст. Сняжок ішоў плаўна, мякка, пусціўшы хвост па ветру і выцягнуўшы, бы паклаўшы на тугі сустрэчны струмень паветра, прыгожую галаву. Конь з нейкім задавальненнем, здавалася, нёс гэтую малую жывую ношу…
З якой зайздрасцю глядзеў Алесь на сябра! «Усё ён умее і можа, гэты Мікола. Я, напэўна, зваліўся б, — з уздыхам падумалася хлопцу. — Добра, што хоць Анюта не бачыць…»
Праз нейкі час падышоў Тупік. Пад'ехаў і Мікола. Саскочыў з каня і падвёў яго да Тупіка. Той уручыў яму вінтоўку і сказаў:
— Гуляйце… А калі хто папросіць, то дарам не аддавайце. Ясна?
— Ага… Ваўчок будзе прасіць, — адразу здагадаўся Мікола. — Яму трэба аддаць?
— Вы, аказваецца, у курсе… Дык я паехаў.
— А патроны? — спытаў Мікола, бачачы, што міліцыянер ужо збіраецца сесці на каня.
— Аддайце трохі. Схадзіце на той хутар, гуляйце там. Здаецца, у Ваўчка ёсць адна даволі слаўная ваша сяброўка. Ці вы не заўважылі, га?
— Добра, аддадзім, — сумеўся Мікола, быццам усё было сказана толькі яму.
Алесь толькі лыпаў вачамі: ён яшчэ зусім нічога не зразумеў. Ён толькі падумаў, што пра сяброўку то ўжо Тупік сказаў чыстую праўду. І будзе тая сяброўка толькі яго, Алесева, і больш нікога на свеце…
На хутар Красоўскага хлопцы пайшлі толькі пасля паўдня, бо ім загадалі знайсці карову, якая апошнім часам перастала сама прыходзіць дадому апоўдні, а зашывалася куды-небудзь у кустоўе і стаяла там. Зусім адбілася, як адзічэла, і ўжо Міроніха бедавала, што прападзе малако.
Ваўчок якраз ганяў драўлянай сахою з металічным насошнікам бульбу, якая расла паўз сад ад самай хаты аж да кустоўя, адкуль брала пачатак балацянка, якая за нізінай пераходзіла ў лес. З другога боку саду таксама было трохі зямлі, але Ваўчок не кратаў яе, бо амаль да саду падыходзіла калгаснае жыта, а ўсё калгаснае яго палохала…
Бульба ўжо была вялікая, купчастая, там-сям зацвітала. Такую бульбу і ганяць позна, але ж раней не мог дастаць каня: у калгасе не давалі, бо не робіць там, а Тупіковага Сняжка браць адмовіўся наадрэз. Казаў, што і балота вочы мае, што, не дай бог, угледзіць балота белага каня і пакарае… А прыгнаў ён худэрбіну-каняку аднекуль здаля аж на тры дні, паабяцаўшы даць яго і «панам» хутара Гурэцкага, вядома, за добрую плату. Гэта хлопцы зведалі на сваім страўніку, бо ўжо два дні, як Міроніха не дае сырадою, а збірае для Ваўчка смятану.
— Што мы ў яго папросім за вінтоўку? — спытаў Алесь, калі яны, нібыта гуляючы, увайшлі ў сад.
— Тое, пра што гаварыла Анюта. Памятаеш?
— Не, а што?
— Яшчэ як у школу хадзілі, Анюта казала, што ў яго ёсць нейкія кнігі. Шмат. Толькі хавае ад яе, не дае, каб усё рабіла ды рабіла, а не траціла дарэмна часу… Дурань…
— А дзе Ваўчок узяў тыя кнігі?
— Знайшоў на гарышчы, як пераехаў. Казала, цэлы куфэрчык тых кніг…