- Не трэба! - запярэчыў я, потым дадаў: - Няма калi.
Мы селi ў човен i пачалi наблiжацца да таго месца, дзе ноччу знiк незнаёмы. I хоць была ранiца, свяцiла сонца, сэрцы ў нас бiлiся трывожна - мы не ведалi, што нас чакае там, за карчамi. А што, калi сапраўды нешта жахлiвае...
За карчамi пачыналася струга. А навокал - густыя чараты. Шлях быў адзiн. Мы ўплылi ў стругу. Яна была вузенькая, але роўная i амаль што нiкуды не паварочвала.
Неўзабаве мы выплылi на невялiкi плёс i ўбачылi востраў. Я здзiўлена глянуў на Кукурузу. Гэта быў Высокi востраў. Вунь i Бурмiлаў будан "прэзiдэнцыя" - якраз каля берага. Я i не ведаў, што па гэтай струзе можна трапiць на Высокi востраў.
Мы асцярожна падплывалi да берага. Каля яго стаялi два чоўны.
З будана даносiлiся галасы Бурмiлы i Кныша. Iх не было вiдаць. Мабыць, сядзелi каля вогнiшча - курыўся сiнi дымок.
- Нядобра гэта... - дакараў Бурмiла. - Нядобра.
- Хопiць ужо - "нядобра"! Маральны кодэкс мне знайшоўся. А жакi ноччу хто ставiць?
- Ды што ты! Пару паставiў, гнiлых нейкiх, маленькiх. Туды i рыба не iдзе. Каб я так бога бачыў!
- Нiчога-нiчога. За гэта Савецкая ўлада таксама па галоўцы не пагладзiць.
- Але ж... Дык гэта ж зусiм iншая справа.
- Ну, калi ты такая цаца, дык i кацiся адсюль, не ўмешвайся. Каб я цябе тут i не бачыў. Сёння ноччу сам усё зраблю - i ўсё тут! I глядзi мне!
- Ды добра ўжо! Толькi хоць цяпер iдзi адсюль, бо як прыедуць тыя юннаты... Каму гэта трэба!..
Я схапiўся за вясло.
- Давай адсюль, ён зараз паплыве.
Добра, што чоўны ў нас такiя, што можна i носам i кармою (яна таксама вострая) плысцi. А то не развярнулiся б - вузка. Ды i не паспелi б. А так мы як узялiся - заднiм ходам у стругу, да вострава Пераэкзаменоўкi.
I толькi калi добра замаскiравалi човен у чаратах каля свайго вострава аддыхалiся.
Дык вось яно што! Значыцца, ноччу Бурмiла жакi ставiў. А мы ледзь не пазабiвалi адзiн аднаго.
Але што сёння ноччу Кныш будзе рабiць на Высокiм востраве?! Нават Бурмiла яго адгаворваў. Пэўна ж, не ў цуркi-палкi гуляць!
- А можа, ён хоча глабулус украсцi i за мяжу перадаць? - кажа Кукуруза.
- А ён хiба сакрэтны?
- А што ты думаеш, можа, i сакрэтны. Ва ўсякiм выпадку, акрамя глабулуса, на гэтым востраве няма што красцi. Не жаб жа.
Няўжо глабулус?
I раптам я ўспомнiў.
Гэта было месяца паўтара таму. Я паехаў з мамай на рынак. Яна папрасiла дапамагчы падвезцi ёй кошыкi.
Рынак у нас у райцэнтры, дванаццаць кiламетраў ад вёскi. Раней туды на чоўнах ездзiлi. А цяпер часцей на роварах. Хутчэй.
Паехалi мы. Мама на "Украiне", я на сваiм "Арлёнку". Не люблю я рынкаў, ды што ж зробiш.
Адвёз я кошыкi, збiраюся назад ехаць. I тут бачу - Кнышыха. Гандлюе там, дзе прадаюць насенне, сухiя травы ды розныя "спецыi". На скрынi, за якой яна стаiць, прыклеены партрэт касманаўта Паповiча.
Спрактыкаваным рыначным голасам Кнышыха выкрыквае:
- А каму лябулi? А каму лябулi? Дваццаць капеек пучок! Каму лябуля? Чыстая лябуля! Сто працэнтаў вiтамiнаў. Усе вiтамiны! А! Б! В! Г! Д! Больш нiдзе не купiце! Навалiся, у каго грошы завялiся.
Яе абкружылi пакупцы. Гандаль iдзе поўным ходам.
- У чаёк заварыць, - паясняе Кнышыха нейкай маладзiцы. - Ад злога вока памагае... Ад прыстрэку... Ад... - шэпча нешта маладзiцы на вуха.
- Ну?! - радасна-здзiўлена кажа маладзiца. - Дайце тры пучкi.
- Саступiлi б трохi, цётка... Дорага, - дакарае каторая.
- Дорага - мiла, дзяшова - гнiла, мая даражэнькая. Не магу меней, - i Кнышыха зноў убiвае нешта ў галаву нейкай дачнiцы. - Можна i ў боршч... Смаката! Бярыце, дама, не пашкадуеце. Мужык вам ногi будзе цалаваць!
I зноў заводзiць сваё:
- Ану - водарасць! Лекавая водарасць для ўсяго! Смачная прыправа для халоднага i гарачага. Можна ў гарбату. Можна ў гарэлку. Можна сушыць. Можна варыць. Можна ў далёкую дарогу. Ежа касманаўтаў! - тыцнула пальцам у партрэт касманаўта Паповiча. - Трыццаць капеек пучок. Украiнскi жэньшэнь.
Пакупцы ўсмiхаюцца, але бяруць.
Прыгледзеўся я, чым яна гандлюе. Гэта былi пучочкi нейкай сушанай травы, а, можа, водарасцi сапраўды. Але тое, што гэта не глабулус, i сумнення не было. Глабулус жа, як гаварыў Фарадзеевiч, - мiкраскапiчная аднаклеткавая водарасць i такi выгляд мець не магла.
Расказаў я тады пра ўсё гэта Яву, здзiвiлiся мы рыначнаму таленту Кнышыхi ("Вось людзей абдурвае, змяя!"), а потым забылi. Чым толькi не гандлююць на тых рынках!
- Так цi iначай, - сказаў рашуча Кукуруза, - ты як хочаш, а я сёння ноччу...
Кукуруза не дагаварыў. Раптам з плёса даляцела звонкая песня:
Пусть всегда будет солнце,
Пусть всегда будет небо,
Пусть всегда будет мама,
Пусть всегда буду я!
РАЗДЗЕЛ XVII
Неспадзяваныя Iгар, Валька i iншыя
Галасы былi бадзёрыя, пiянерскiя. Здавалася, што проста па вадзе i балоце крочыць праз чараты вясёлы пiянерскi атрад. Мы здзiўлена пераглянулiся - што такое? Потым iрванулiся з месца i пабеглi на бераг - туды, адкуль было вiдаць. Але нiчога не ўбачылi. Перашкаджаў чарот.