Уйӑхпа та, Хӗвелпе те калаҫрӑм, Ҫӗр-Аннене хӑлхапа тӗкӗнсе ун халапне тимлӗн итлерӗм, Атӑл-Аттерен те чылай ыйтса пӗлтӗм; вара ҫакӑ паллӑ пулчӗ. Каласа парам-ха сана, хаклӑ вулаканӑм.
Ку пулнӑ тахҫан авал, ӗлӗкхи чӑвашсем пурӑннӑ вырӑнта, Эсрел хуҫаланнӑ вӑхӑтра.
Пурнӑҫ йӗрки ҫапларах ӗнтӗ, кашни кунах мӗн те пулин пулса иртет; тӗлӗнмелли те, савӑнмалли те, кулянмалли те тупӑнсах тӑрать. Тепӗр чух тата пӗр япалах пӗриншӗн — савӑнӑҫ, теприншӗн — куляну.
Акӑ паян тул ҫутӑлнӑ-ҫутӑлманах ирхи шӑплӑха юрӑ вӑратрӗ.
Ҫакӑ юрра ҫынсем илтрӗҫ, алла кӗреҫе тытрӗҫ те арман патнелле уттарчӗҫ. Ҫырми чылай тарӑнскер, ҫавӑнпа та пӗвине самай ҫӳллӗ хӑпартмалла. Унсӑрӑн арман чулӗ ҫавӑрӑнмасть.
Пур япалан та йӗрки пур тенӗ пек кунта та ҫавах. Малтан шыв хӗринче ӳсекен тӗмӗсене каса-каса лашапа турттарчӗҫ, пӗлтӗрхи кивӗ улӑм та тупӑнчӗ; теприсем вара чава-чава пӑхса тӑмлӑрах тӑпра вырӑнӗ тупрӗҫ. Аялта, ҫырма тӗпӗнче, арҫынсем сӑвай ҫапаҫҫӗ, юрлаюрла ӗҫлеҫҫӗ.
Сӑвай ҫапасси вӑл самай кӑткӑс ӗҫ. Тукмаккине виҫҫӗн е тӑваттӑн харӑс ҫӗклесе хыттӑн туртса ҫапмалла. Тӳрӗ лекмесессӗн усси сахал, вӑй пӗтерни ҫеҫ. Сӑвай тукмаккине йӑтса хӑпартнӑ чухне те ыттисенчен юлмалла мар, унсӑрӑн йывӑр тукмак хӑв еннелле сулӑнма пултарать. Ун пек чухне ыттисем ятлаҫса илеҫҫӗ, вӑй хумасӑр ӗҫлет теме те пултараҫҫӗ. Кунта ыттисем ҫине тайӑнса ӗҫлеме май ҫук. Веҫех сӑвай тукмакки кӑтартса парать. Паллах, вӑйпитти арҫынсемпе юнашар тӑрса ҫам рӑксен те ҫапса пӑхас килет. Вӗсене те пӗрерӗн-пӗрерӗн тӑратса пӑхаҫҫӗ, ӗҫе хӑнӑхтараҫҫӗ. Паян та ҫавах, чылайӑшне тӗрӗслесе пӑхрӗҫ, анчах шӑнӑрланса ҫитнисем нумаях мар-ха. Пуринчен маттурри Алмас пулчӗ, арҫынсемпе шаях ӗҫлерӗ, турхан ывӑлӗ пулсассӑн та халӑхпа пӗрлех вӑй хучӗ. Сӑлтавӗ те паллӑ ӗнтӗ. Ватӑ Ватрас ҫапла хушрӗ. Хӑйӗн вӑйӗ чакса пынӑҫемӗн турхан туйине ывӑлне парас шухӑш кунран-кун вӑйланса пычӗ. Юратьха ӑна арӑмӗ арҫын ача парнелерӗ. Атту хӗрача та хӗрача…
Алмас вара йӗкӗреш ҫуралнӑ пулсассӑн та патвар ӳсрӗ, сӑнран та илемлӗ, хӑйӗнчен кӑшт маларах ҫуралнӑ Калимаран туртса илнӗ тейӗн…
Юлашки сӑвая ҫапнӑ чухне арҫынсем тата савӑнӑҫлӑрах юрлама тытӑнчӗҫ. Кун хыҫҫӑн вара шыва пӳлсе лартасси кӑна юлать.
Акӑ инҫех те мар макӑрни, кӑшкӑрашни илтӗнсе кайрӗ. Пӗве тӗпне хума суйласа илнӗ хӗре ҫавӑтса килеҫҫӗ. Аллисене пӑявпа ҫыхса иккӗн туртса пыраҫҫӗ. Хыҫалтан пӗр уксах арҫын нухайккапа ҫапа-ҫапа илет, хӗрне ҫӑлма пикеннӗ амӑшне тӗке-тӗке ярать. Лешӗ уласах макӑрать, нухайккапа туртса ҫапнине те туймасть. Ним тума аптранипе ҫынсем патнелле ҫавӑрӑнса тӑрса: «Пулӑшӑр! Эсир те пулин хута кӗрӗр! — тесе кӑшкӑрса ячӗ. — Пӗртенпӗр ача вӗт-ха вӑл манӑн».
«Илемпие суйласа илнӗ иккен», — илтӗнчӗ пӗр сасӑ.
Пӗр самантлӑха никам та нимӗн шарламарӗ, пурте Илемпие шӑтарас пек пӑхса тӑчӗҫ. Лешӗ юлашки вӑйне пухса каялла туртӑнать, иккӗн аран уттараҫҫӗ. Акӑ Илемпи тӳнсе кайрӗ. Ӑна малалла сӗтӗре пуҫларӗҫ.
Сасартӑк Алмас сиксе тухрӗ те Илемпие ҫӗклесе тӑратрӗ.
— Ярӑр ӑна! Аллисене салтӑр! — терӗ Алмас.
— Пӑрӑн ҫул ҫинчен! Кашни шӑхлич хушнине итлесе тӑрсан кунта…
— Алмас, мана пӗве тӗпне хураҫҫӗ, — илтӗнчӗ хурлӑхлӑ сасӑ.
Алмас леш икӗ арҫынна тӗксе ячӗ те Илемпи аллисене ҫыхнӑ пӑява салтма тытӑнчӗ.
— Мӗн пӑхса тӑратӑр! Кӑҫал пӗвесӗрех юлас тетӗрим?! — кӑшкӑрчӗ уксах арҫын нухайккипе Алмас ҫинелле хӑмсарса. Анчах тахӑшӗ ун аллине ярса тытрӗ, турхан ывӑлне ҫапма памарӗ. Алмас та ҫиллине чараймарӗ, нухайккана туртса илчӗ те уксах арҫынна туртса ҫапрӗ.
— Турхан ывӑлне хӑмсаратӑн иккен?! Аттене каласа парсассӑн…
— Кала, кала. Ҫак ӗҫе эпӗ шӑпах турхан хушнипе тӑватӑп.
— Пулма пултараймасть.
— Ӗненмесессӗн мӑчавӑртан ыйтса пӑх. Иккӗш пӗрле шут тусах Илемпие суйласа илчӗҫ.
— Алмас! Ҫӑлсам ман хӗрӗме! Юратать вӑл сана! — кӑшкӑрчӗ пӗтӗм вӑйран Илемпи амӑшӗ.
Ҫак сӑмахсене илтсен чылайӑшӗ пӗр-пӗрин ҫине пӑхса илчӗҫ. Чухӑн Илемпипе пуян ҫын ывӑлӗ Алмас хушшинче вӑрттӑн юрату пулнӑ-ҫке. Ку таранччен ӑна никамах та сисмен. Ҫакӑ вара чӑн-чӑн тӗлӗнтермӗш мар-и? «Мӑчавӑра чӗнсе килем-ха. Ниме апачӗ пӗҫернӗ ҫӗртехчӗ вӑл», — терӗ те пӗри арман патнелле чупса кайрӗ…
Чӑнах та, ҫурхи шав тапранса киле пуҫласан ҫынсем тӳрех арман пӗвине аса илеҫҫӗ. «Турӑ ҫӑлса хӑвартӑр ҫав пӗвене», — текенсем темӗн чухлех. Уйрӑмах ҫак тапхӑр ҫитӗннӗ хӗр пуррисене канӑҫ памасть. Ӗлӗкрен пыракан йӑла пулсассӑн та, никамӑн та хӑй ачине ирӗкпе парас килмест вӗт-ха. Ҫын вӑл ҫав тери хаклӑ япала. Йӳнӗпе пулмасть. Ӑна ӳстерме пайтах вӑй хумалла: укҫа-тенкӗ те, апат-ҫимӗҫ те, кӗпе-тумтир те…
Ӗнер каҫпала вара шӑпа Илемпи ҫине ӳкрӗ. Мӑчавӑр сӗннипе ӗнтӗ. Ҫавӑ ҫине тӑчӗ. Ватрас турхан килӗшрӗ. Халӗ ӗнтӗ каялла ҫул ҫук. Вӗсен сӑмахӗнчен иртме юрамасть.
Акӑ мӑчавӑр хӑй те ҫитсе тӑчӗ.
— Мӗншӗн ӗҫлеместӗр вара. Кун пек каҫчен те пӗвелесе пӗтерейместӗр вӗт, — терӗ сумлӑ шурсухал.
— Алмас чарать, — сас пачӗ уксаххи.
— Илемпие памастӑп! — терӗ Алмас.
— Ывӑлӑм, ҫакӑ вӑл санран килмест. Илемпие турӑ суйласа илнӗ. Унран никам та иртме пултараймасть, — лӑплантарма пикенчӗ мӑчавӑр. — Пирӗнтен тухнӑ йӑла мар. Чӑтас пулать.
— Ҫук! Хӗрӗме памастӑп! — сиксе ӳкрӗ каллех амӑшӗ.
— Чарӑн! — хытарчӗ сассине мӑчавӑр. — Турра ан ҫиллентер. Савӑнас вырӑнне йӗрсе тӑратӑн. Шыв туррине паратпӑр вӗт.
— Мӗншӗн ман хӗрӗме илет-ха вӑл? Сан мӑнукна мар?
— Вӑхӑт ҫитсессӗн ӑна та парӑпӑр, — терӗ те мӑчавӑр Алмаса аллинчен тытса айккинерех ҫавӑтса кайрӗ.
— Мӗн ҫывӑрса тӑратӑр! Туртӑр малалла! — кӑшкӑрчӗ уксах арҫын Илемпие ҫапса илсе. — Ут!
— Ут, Илемпи, ут! — илтӗнчӗ тахӑшин сасси. — Пӗве никӗсӗ пулӑн. Вара пире те ҫӑмӑллӑх пулӗ.
— Эсир тата мӗн пӑхса тӑратӑр! Пулӑшӑр! — хушрӗ уксаххи.
Унтан темиҫе арҫын пӑявран пырса тытрӗҫ те Илемпие сӑвайсем патнелле ҫавӑтса анчӗҫ.
— Алмас! Мана курас килсессӗн пӗве тӗпне анса пӑх! — пулчӗҫ Илемпин юлашки сӑмахӗсем. Ҫав самантра ӑна шыва ӳкерчӗҫ, ун ҫине ҫапӑ ҫӗклемӗсем пӑрахса темиҫен улӑхса тӑчӗҫ. Йывӑҫ тураттисем хуллен чӗтренсе илчӗҫ те лӑпланчӗҫ. Вара пурте ӗҫе пуҫӑнчӗҫ… Тавралӑха хурлӑхлӑ юрӑ сарӑлчӗ.
Ҫак сӑмахсене илтсен Алмас чӑтса тӑраймарӗ, куҫне шӑла-шӑла килнелле вӗҫтерчӗ…
Ҫамрӑк Алмас ҫапла кулянса хуҫӑлнине килтисем ку таранччен курманччӗ-ха. Мӗн тӑвас тейӗн, юрату хӑватлӑ япала иккен. Алмасшӑн вара чи пысӑк ҫухату пулчӗ. Ӑнсӑртран та мар, ашшӗ ирӗк панипех.
— Пӗлмен эпӗ, ывӑлӑм, пӗлмен, — лӑплантарма пикенчӗ Ватрас. — Пӗлнӗ пулсассӑн та…
— Пӗлнӗ пулсан вара?
— Сан валли мар вӑл. Чухӑн хӗрарӑм хӗрӗ кӑна вӗтха. Эсӗ хӑв камне пӗл. Турхан ывӑлӗ валли урӑххи кирлӗ.
— Ҫук, маншӑн текех Илемписӗр пурнӑҫ ҫуккӑ. Хӗвел те хура тӗслӗн курӑнать.
— Тепӗр тесен тата… Тупнӑ кулянмалли. Хӗрарӑм пур чухне хӗр пӗтмест теҫҫӗ вӗт. Тата чиперрине тупӑнха. Хулӑм укҫине лайӑхрах тӳлесен Эсрел хӗрӗ те качча тухӗ сана.
— Атте, кала-ха, мӗншӗн ман юратӑва шыва пӑрахрӑр. Тепӗр тесен… Пӗве патне каятӑп та Илемпипе юнашар выртатӑп.
Алмас юрта алӑкӗ патне васкарӗ, анчах ун ҫулне Вартас турхан пӳлчӗ.
— Чарӑн тенӗ сана! Кур-ха ӑна… Кунта кам хуҫа? Кама юратма хушатӑп, ҫавна юратӑн.
Ҫак самантра юртӑна Ватрас арӑмӗ Амине тата Алмас аппӑшӗ Калима кӗрсе тӑчӗҫ.
— Мӗн пулса иртет вара кунта? Хыттӑн калаҫни инҫетренех илтӗнет, — терӗ амӑшӗ.
— Ҫакӑ калаҫнине илтес пулсассӑн… Илемпипе пӗрле кайса выртатӑп тет, — тӗллесе кӑтартрӗ Ватрас турхан туйине ҫӗклесе.
— Илемпи пирӗн кин пулать пуль тенӗччӗ. Ай, мӗнле хитреччӗ вӑл, — персе ячӗ аппӑшӗ ӑна-кӑна чухласа илейменскер.
— Ку та ҫав юррах юрлать. Амӑшӗ, чар-ха ӑна.
— Ачамсем, лӑпланӑр-ха. Илемпие пире валли мар, турӑ ҫумӗнче пулма ҫырнӑ ӗнтӗ ӑна. Халӑх парни вӑл. Ун пек чухне кулянма хушман. Пӗви кӑна ҫирӗп лартӑрччӗ. Атту каллех ҫӑнӑха алӑ арманӗпе авӑртма тивӗ.
Тулта йытӑ сасси илтӗнсе кайрӗ. Хаяррӑн мар ӗнтӗ, темле йӑпӑлтатса вӗрни кӑна. Юртӑна леш уксах арҫын кӗрсе тӑчӗ те Ватраса ҫынсем питӗ кӗтнине пӗлтерчӗ. Ниме апатне турхансӑр пуҫламаҫҫӗ ӗнтӗ. Вара вӗсем хӑвӑрт тухса утрӗҫ.
— Ҫак уксаха хӑйне пӗве тӗпне хумаллаччӗ, — пуҫларӗ каллех калаҫӑва лӑпланса ҫитеймен Алмас. — Ҫавӑ питӗ ҫине тӑчӗ. Ун ҫине пӑхас та килмест.
— Лӑплан, ывӑлӑм, лӑплан. Чӑтас пулать. Алла ил хӑвна. Юрату вӑл ирӗклӗ кайӑк мар ҫав. Ун ҫулне пӳлекенсем тупӑнсах тӑраҫҫӗ.
— Чӑнах та, уксах тарҫӑ та ура хучӗ, — хутшӑнчӗ калаҫӑва Калима, Алмас хутне кӗме киленсе.
Ачасем ӗнтӗ. Чылай япалана ӑнланмаҫҫӗ-ха. Хӑйсем мӗнле шутланӑ — ҫавӑн пек пулмалла теҫҫӗ пуль. Ватӑ Ватрас шухӑшне ӑҫтан пӗлччӗр-ха вӗсем? Ун халӗ пӗртен-пӗр ывӑлне турхан пулма хатӗрлемелле. Ахальтен мар ӗнтӗ ӑна хӑйпе пӗрле илсе ҫӳреме пуҫларӗ, аслашшӗ ҫинчен те чылай каласа пачӗ. Япӑх йӑхран мар иккен вӗсем. Халӑх та хисеплет, пӑхӑнать те. Апла-тӑк, Алмасӑн арӑмӗ те лайӑх йӑхран пулмалла. Ку вӑл каламасӑрах паллӑ. Тепӗр тесен тата Алмаса авлантарасси пирки калаҫма иртерех-ха. Пурнӑҫ тути-масине чухлакан пултӑр. Ҫапах та шӑпа кӑҫал мӗншӗн Илемпие тиврӗ-ха, те ӑнсӑртран, те кӑштах мӑчавӑр тӑрӑшнипе. Кун пирки каярах паллӑ пулӗ-ха…
— Ачамсем, ҫав уксах Миккана ытлашши ан ятлӑрха. Ун тивӗҫӗ ҫапларах: турханпа мӑчавӑр хушнине тумалла. Тата ҫакна калам: вӑл яланах уксах пулман, аҫуна упа туртса ҫурасран ҫӑлнӑ чухне суранланнӑ. Ҫавна шута илсех ӗнтӗ ӑна хӑй ҫумӗнче тытать. Шанчӑклӑ тарҫӑ вӑл, куҫӗ те, хӑлхи те ҫивӗч. Вӑл курни, вӑл илтни аҫушӑн ҫеҫ мар, пирӗншӗн те усӑллӑ.
— Анне, кала-ха, эсӗ аттене юратса качча тухнӑ-и? — ыйтрӗ сасартӑк Калима.
— Ак тамаша, мӗнле юрату хурчӗ сӑхнӑ ҫак сире? Ман юрату пирки тата мӗн тума… Аванах пурӑнатпӑр вӗт.
— Пӗлес килнипе ыйтатӑп-ҫке, — ҫине тӑчӗ Калима.
— Юрату пулмасассӑн эсир те ҫуралас ҫукчӗ ӗнтӗ, — татса хучӗ амӑшӗ ҫакӑ кӗтмен ҫӗртен сиксе тухнӑ калаҫуран тӗлӗнсе.
Халиччен кун пекки пулманччӗ-ха. Вӑхӑтсӑр ҫӗре кӗнӗ аслӑ хӗрӗсем урӑхларахчӗ. Кусем вара… Алмаса кура Калима та хӑюллансах пырать. Пӑх-ха, мӗнле ыйтусем парать вӑл?
Вӑхӑт каҫ еннелле сулӑннӑ ӗнтӗ. Шӑпах вӑййа хатӗрленмелли самант. Ӑна хӗрпе каччӑ чӗри хӑвӑрт сисет. Пуҫра пӗртен-пӗр шухӑш явӑнма тытӑнать: часрах вӑййа тухасчӗ те савнӑ туса тӗл пуласчӗ. Калима Алмаса пӗрле чӗнчӗ, анчах амӑшӗ урӑхла шутларӗ, Алмаса ямарӗ. Ҫак пӑлхануллӑ самантра ӑна куҫран вӗҫертес мар терӗ пулас.
Калима тухса кайсассӑнах ялӑн тепӗр вӗҫӗнче пурӑнакан йӑкӑлти хӗрарӑм Чӗкеҫ пырса кӗчӗ. Пулать вӗтха ун пекки, йӗвенсӗр кӗсре. Таҫта та ҫитет, тем те илтет, арҫынсене те тиркесех тӑмасть. Яланах савӑнӑҫлӑ. Халӗ те ҫавах.
— Ӗнер Анаткасра хӑнара пулнӑ хыҫҫӑн унтах ҫывӑрнӑччӗ те… Яла килсен никамах та тӗл пулмарӑм, таҫта кайса пӗтнӗ. Кунта калаҫнине илтрӗм те…
— Халӑх паян нимере, пӗве пӗвеленӗ ҫӗрте. Эсӗ кӑна…
— Апла эппин. Килнӗ-килнех, Амине, кӑштах тинкӗле парса ямӑн-ши? Санран илни темшӗн тутлӑрах пек туйӑнать.
Амине сӑмахласа тӑмарӗ, хӑвӑрт чӑланалла тухса кайрӗ. Лешӗ вара каллех Алмас ҫинелле шӑтарас пек пӑхса хӑй сӑмахне пуҫларӗ:
— Мӗншӗн ҫав тери тунсӑх вара эсӗ? Таврана ҫумӑр пӗлӗчӗ хупласа илнӗ чухнехи пекех, пӗр ҫутӑ пӗрчи те сисӗнмест. Хӗрна вӑрласа каймарӗҫ пуль те? Илемпипе ҫӳрет тетчӗҫ пулас.
Каллех ҫак хӗрарӑм. Миҫе хутчен асӑрхаман ӑна Алмас. Урамра тӗл пулсассӑн та чарӑнса тӑрсах калаҫма пикенет вара. Мӗн кирлӗ-ха ӑна? Юлашки вӑхӑтра тата вылянуллӑрах пӑхнӑ пек те туйӑнать. Нивушлӗ вӑйпитти качча куҫ хывнӑ вӑл? Ҫамрӑксене юрату вӑййине хӑнӑхма пулӑшать теҫҫӗ ун пирки. Хӑй пирки мӗнле сӑмах ҫӳренине пӗлет-ши? Ним именмесӗрех турхан килне кӗре-кӗре тухать тата.
— Чарӑн-ха шӑл йӗрме, ҫӑварна хуп,- татса хучӗ Алмас.
— Апла мар, Алмас тусӑм. Манпала хаяррӑн калаҫма кирлӗ мар, ҫепӗҫрех пул. Хисепле мана.
— Мӗншӗн хисеплемелле сана?
— Кӳрентерме юрамасть мана. Ма тесессӗн эпӗ Ватрас килӗшӗн ҫав тери йӳнӗ ҫынах мар.
— Эсӗ мӗн хак тӑнине пӗлетпӗр ӗнтӗ.
— Ҫук, йӑнӑшатӑр, пурте йӑнӑшатӑр. Тен, ман ӑшра калама ҫук пысӑк пуянлӑх, тен, эпӗ тунӑ ӗҫӗн пӗлтерӗшӗ ҫулран-ҫул ӳссе пырӗ. Тен, мана пӗтӗм халӑх тав тӑвӗ.
Ҫак сӑмахсем Алмаса самай кулӑшла илтӗнчӗҫ. Унчченхи кӑмӑлпа пулсассӑн ахӑлтатсах кулса янӑ пулӗччӗ. Паян вара кулма вӑй ҫитереймест.
Амине тинкӗле йӑтса кӗчӗ, чӗрес туллиех. Ӑҫта ярса парас вара тесессӗн, хӗрарӑм кӗпе аркине ҫӗклесе тытрӗ. Унӑн ҫара урисем пӗҫҫи таранах курӑнса кайрӗҫ. Арҫыншӑн самай илӗртӳллӗ самант тесен те юрать. Илемӗ пурах ҫав. Ҫавӑ илӗртет. Чӗрес пушансассӑн хӗрарӑм тухса кайрӗ. Алмаса ятран чӗнсе сывлӑх сунса хӑварчӗ, хӑй хаклӑ ҫын пулнине тепӗр хут аса илтерчӗ.
— Мӗншӗн хӑйне питӗ хӑюллӑн тыткалать вара вӑл? — ыйтрӗ тӗлӗнсе Алмас. — Темле вӑрттӑнлӑх пур пек. Сисетӗп-ха, эсӗ те ун умӗнче парӑмри ҫын пекех тыткалатӑн хӑвна, мӗн ыйтнине веҫех паратӑн. Пӗрремӗш хут кӑна асӑрхамастӑп ӗнтӗ. Пирӗн килтен нихӑҫан та пушӑ алӑпа тухса каймасть.
— Ҫынни ҫапласкер вӑл, ӗҫлеме юратманскер. Йӑкӑртатса ҫӳресех ӗмӗрне ирттерет пуль. Ҫитӗр ӗнтӗ. Ҫынна панипе чухӑна юлас ҫук. Анчах аҫуна калас марччӗ. Пурлӑха салататӑр тесе ятлаҫма пултарать.
Чӗкеҫ килсе кайнӑ хыҫҫӑн Алмасӑн кӑштах лӑпланма пуҫланӑ чунӗ тепӗр хут ыратса кайрӗ, сывлӑш ҫитмен пек туйӑнчӗ. Вара вӑл урама тухрӗ, ниҫта та каймастӑп тесе сӑмах пачӗ. Тухнӑ-тухманах юрта ҫумӗнчи пысӑк чул ҫине ларчӗ те шухӑша путрӗ…
Мӗнле-ха капла, ку тарана ҫитиччен уншӑн нимле чару та пулманччӗ. Мӗн ҫиес тенине ҫинӗ, мӗн тӑхӑнас килнине тӑхӑннӑ. Кӑҫал вара ашшӗ ун валли акатуйӗнче ӑмӑртса чупма тесе таҫтан инҫетрен питӗ чаплӑ урхамах тупса килчӗ. Пурте Алмас валли… Паян вара тӗнче тепӗр майлӑ ҫавӑрӑнса ларчӗ тесен те юрать. Пулас турхана хирӗҫле вӑйсем те пур иккен. Веҫех ваттисем шухӑшланӑ пек пулса пырать. Юратупа та ҫавсем хуҫа.
Ирӗклӗ ачалӑх пӗтрӗ пулать. Пачах та ҫутҫанталӑкри пек мар. Акӑ инҫех мар кӑвакарчӑн ушкӑнӗ вӗҫсе иртсе кайрӗ. Каҫа хирӗҫ таҫта васкаҫҫӗ? Ирӗклӗ вӗсем. «Мӗншӗн аллӑмсем вырӑнне ҫунатсем мар-ши? Ҫавсемпе пӗрле вӗҫӗттӗм те кайӑттӑм», — шухӑшласа илчӗ Алмас.
— Ҫакӑнта кам та пулсан пур-и ҫак? — илтӗнчӗ юнашарах хӗрарӑм сасси. Шухӑша путнӑ ҫамрӑк хӑй патне ҫын ҫывхарнине асӑрхаман та. Ун патӗнченех туя тытнӑ суккӑр хӗрарӑм утса пырать.
— Кинеми, ӑҫталла ҫул тытатӑн вара? — ыйтрӗ Алмас.
— Тинех сас паракан тупӑнчӗ. Мӗнле йӑх ҫыннисем пурӑнаҫҫӗ вара кунта, турханӗ кам?
— Кашкӑр йӑхӗнчен эпир, Ватрас турхан ҫыннисем.
— Эй, ҫӳлти турӑ! Тинех киле илсе ҫитертӗн, — терӗ те хӗрарӑм чӗркуҫленсе ларса ҫӗре пуҫ ҫапма пуҫларӗ. Хулпуҫҫи урлӑ ҫакнӑ хутаҫҫи айккинелле ӳкрӗ. Шӑп ҫав самантра Алмаса вӑрттӑн асӑрхаса тӑракан амӑшӗ курӑнса кайрӗ.
— Ӑҫтан вара эсӗ? — ыйтрӗ Амине.
— Эсрел патӗнчен килетӗп.
Ҫакна илтсессӗн ывӑлӗпе амӑшӗ нушаллӑ хӗрарӑм вӗсен умӗнче мӗншӗн пуҫ ҫапнине тавҫӑрса илчӗҫ, хайскере икӗ енчен тытса ура ҫине тӑратрӗҫ…