— Малайчына. Сапраўдны вундэркінд. У цябе ёсць фантазія.
І нават пагладзіў мяне па галаве. Так кот лапаю гладзіць, непрыкметна кіпцюры выпускаючы.
— Дзе ты гэтак маляваць навучыўся? — запытаўся, пазіраючы мне ў вочы.
Не, вакол пальца мяне не абвядзеш. Хіцер Зміцер… Шмат я мог бы табе расказаць. І пра школу, і пра сяброў-аднакласнікаў. У час перапынкаў мы ў школе і не такія малюнкі прыдумвалі. Ды хіба ты зразумееш гэта, калі б нават расказаў?
Кляйн паклаў лісток у кішэню і стукнуў у далоні. У пакой увайшлі індзейцы. Яны неслі фарфоравыя талеркі, крыштальныя шклянкі. У пакоі запахла смажаным і вараным.
— Зараз дзічыны пакаштуеце, — прагаварыў Кляйн, паціраючы рукі.— А патрашку елі? Ведаю, што не елі. Патрашкай індзейцы называюць рыбу, запечаную ў пальмавым лісце. Чулі?
Слухаючы Кляйна, мы моўчкі глыталі сліну. А Кляйн не спыняўся:
— І цяпу ніколі не елі? Не чулі, што ёсць цяпа? Цяпа — індзейскі суп. Яго з бананаў вараць.
Я ўспомніў, што наш сусед дзядзька Кандрат Цяпай свайго сабаку называў. Вось як бывае. Індзейскім словам сабаку назваў, хоць ні разу не быў у Амерыцы. Нездарма словы крылатымі называюць. З аднаго кантынента на другі, як птушкі, яны пералятаюць.
— Нашага малака таксама не пілі? — не спыняўся Кляйн. — Малочнае дрэва ў нас расце. Яго малако каларыйнейшае за смятану.
«Хопіць байкамі карміць! — хацелася крыкнуць мне. — Ведаем пра малочнае дрэва».
— Лыжкі, відэльцы, — загадаў Кляйн.
Адзін з індзейцаў паклаў перад намі сярэбраныя лыжкі, відэльцы.
— Калі ласка, частуйцеся, — нарэшце запрасіў нас Кляйн.
Мы дружна зачарпнулі лыжкамі цяпы. Сапраўды, індзейскі суп быў незвычайна смачны. Бананы проста раставалі ў роце.
— Патрашку ешце. Дзічыны пакаштуйце, — запрашаў Кляйн.
Я так наеўся, што аж папружку расперазаў. Жывот стаў цвёрды, пругкі. Як футбольны мяч.
— Усё гэтае хараство вы, напэўна, на «Яшчарцы» прывезлі? — паказаў Міхась на фарфор, крышталь і серабро.
Кляйн адкінуўся на спінку крэсла.
— Пакрыху са ўсяго свету збіраў. І рыб, і жывёл. Нават кветкі. Ружы, напрыклад. Самі бачылі, колькі руж у мяне.
«Каб мог, увесь свет пад сябе падгроб бы. Яшчэ крычаў бы, што мала, — думалася мне. — Цяпер зразумела, як тут ілісты скакун з'явіўся».
— А шымпанзэ Мікі… Навошта яго прывезлі? Вы казалі, што хацелі з яго паслухмяную малпу зрабіць.
Кляйн адразу спахмурнеў.
— Думаў, што ваенным прыёмам яго навучу. Каб умеў узрыўчатку падкладваць. Мініраваць каб умеў. Як дыверсант. А Кока-Кола надумаўся чалавека з яго зрабіць. Ха-ха-ха… Чалавека… З малпы чалавека! Уяўляеце? Памыліўся я, калі Мікі яму аддаваў. Канечне, штосьці зрабіў Кока-Кола. Мікі ён някепска выдрэсіраваў. Яго каб у цырк — сенсацыя была б. Але ж чалавека… Не кантраляваў я яго. Шкада…
— Доктар Кляйн, а як Мікі ў лесе апынуўся? — не выцерпела Наташа.
— Уцёк. Кока-Кола паляцеў, і ён уцёк. Не дапільнавалі. Дыверсанта я з яго абавязкова зраблю. Сам. Я распрацаваў інтэнсіўны метад трэніроўкі. Хутка зямлянкі гэтых індзейцаў угору ўзляцяць.
— Доктар Кляйн, — сказаў Міхась, — у вас як у казцы выходзіць. Кажаце, што ляталі, куплялі. А за што куплялі? Грошай у Эльдарада няма.
— Эльдарада і ёсць казачная краіна, — усміхнуўся Кляйн. — Грошай няма. Затое золата ёсць. Золата — не грошы? — І, нібы жартуючы, паківаў пальцам: — А цяпер адпачываць. За сёння вы шмат чаго даведаліся.
Мы ўсталі з-за стала, і Кляйн павёў нас па лабірынтах вузкіх калідораў.
У пакоі, куды прывёў нас Кляйн, стаялі тры драўляныя ложкі.
— Кладзіцеся і адпачывайце, — сказаў Кляйн і выйшаў з пакоя.
У дзвярах шчоўкнуў замок.
— Вось і трапілі ў пастку, — прагаварыла Наташа. — Калі мы выберамся адгэтуль?
Міхась прыціснуў палец да вуснаў.
— Цішэй. Магчыма, нас падслухоўваюць. Спаць кладзіцеся.
Я заглянуў пад ложак. Што, калі ў Кляйна і ложкі з сюрпрызам?
— Кнопачкі шукаеш? — спыталася Наташа. — Трэба і мне паглядзець.
Наташа лягла на падлогу і папаўзла пад ложак.
— Апчхі,— пачулася з-пад ложка. — Пылу тут. Быццам сто гадоў падлогу не мылі.
— Хопіць поўзаць, — выгаварыў Міхась. — Датуль не ляжаце, пакуль увесь пыл не вытраце.
Неўзабаве, напоўзаўшыся, мы ляглі на ложкі. Кожны, напэўна, думаў пра сваё. Я, напрыклад, усё думаў пра індзейца-выртаўніка. Так хацелася расказаць пра яго Міхасю і Наташы! Язык ну проста сам скакаў, каб расказаць. Ледзь-ледзь я стрымліваўся. «Язык у роце, як чорт у балоце», — успомнілася прымаўка.
Метка хтосьці сказаў. І чорту ў балоце не сядзіцца, і языку ў роце. Мудрыя раней былі людзі. А цяпер часта кажуць, што цёмныя, што забітыя. Неяк не верыцца ў гэта. Якую ж яшчэ мудрасць прыдумалі да нас пра язык? Ага: хто многа гаворыць, той мала робіць. І яшчэ: языком колькі не мялі, багацей не станеш. А вось гэтую прымаўку, відаць, нашы бабулі прыдумалі: язык ляшчыць, як калаўрот трашчыць. Цікава. Даволі-такі цікава. Што ж яшчэ прыдумалі? Ага: языком чэшуць, пакуль сябе нацешаць. Так, пэўна, казалі пра тых, хто любіць хваліцца. І яшчэ ёсць трапная: ціпун табе на язык. Так Кляйну варта было б сказаць.
Перабіраючы ў памяці народныя выслоўі, я непрыкметна заснуў. А разбудзілі мяне дзіўныя птушыныя спевы. Так, так, не здзіўляйцеся. Птушыныя спевы. І не только мяне яны разбудзілі, але і Міхася, і Наташу. Яны ўжо сядзелі на ложках, звесіўшы ногі.
Спевы напаўнялі ўвесь пакой. Кукавала зязюля, цёхкаў, заліваўся салавей, клекатаў бусел, цінькала сініца. Птушыныя галасы пераклікаліся, звінелі, шчабяталі, высвіствалі.
Нечакана спевы сціхлі, пачуўся голас Кляйна:
— Вы прачнуліся, госцейкі-галубкі? Цудоўны сюрпрыз для вас падрыхтаваў? Вы задаволеныя?
«Ціпун табе на язык», — ледзь не вырвалася ў мяне. Ад такога сюрпрызу можна заікам стаць.
— У пакоі апаратура стаіць, — прашаптаў Міхась. — Я вам казаў.
Дадумаўся Кляйн… Відаць, яшчэ не адзін сюрпрыз чакае нас наперадзе. Да чаго дайшоў чалавек: начамі не спіць, выдумляе, як зрабіць, каб людзі яго баяліся. Усё сюрпрызы, сюрпрызы… Бясконцыя яны ў яго, як восеньскі дождж.