— Яно на палянку ідзе, — дрыготкім голасам прагаварыў Дзіма.
І тут на палянку выйшаў… Хто б, вы думалі? Наш стары знаёмы — пудзіла паганае — Цмок. Яго шчака была перавязана белаю хусцінкаю. Абедзвюма рукамі ён трымаўся за гэтую шчаку і, не сціхаючы, войкаў-стагнаў.
Убачыўшы нас, Цмок спыніўся. Адступіў крок назад, а пасля, падскочыўшы ўгору, зноў залямантаваў: у-у-у, а-а-а…
Мяне як лёдам абдало. «Зараз праглыне», — са страхам думаў я.
Цмок неспадзявана бухнуўся на калені.
— Даруйце! Я больш не буду! — на ўвесь лес закрычаў.
Мы адразу пасмялелі.
— Цішэй, пан Цмок, — паморшчыўся Дзіма. — Чаму абвязаўся? З вайны вярнуўся? Га?
— Крычыш, як быццам цябе рэжуць, — са здзекам прамовіў я.
— Зуб баліць, — вытрашчыў вочы Цмок.
— Баліць? — нібыта здзівіўся я.
— Так баліць, што хоць у прорву кідайся.
— А чаго ты жалезны боб грыз? — накінуўся на Цмока Дзіма.
— Бо хацелася. Дапамажыце. Выратуйце.
Да Цмока падышоў дзядзька Тодар, сціснуў пальцы ў кулак, сваім вялізным, як бохан хлеба, кулаком памахаў перад самым носам:
— Скрыпку аддасі?
- І скрыпку аддам, і смык. А-а-а…
— Скажаш, куды музыку-чарадзея пасадзіў?
— Скажу. Усё скажу. У-у-у… Ратуйце мяне.
Мы з Дзімам адышліся ўбок.
— Што будзем рабіць? — спытаўся Дзіма.
— Думаю, што трэба вырваць гэтаму злыдню зуб. Пасля ён як шоўкавы стане.
— Чым вырвеш? Рукамі? Вось каб якія-небудзь пласкагубцы былі. Учапіліся б удвух і вырвалі б.
— Ёсць іншы спосаб…
Я дастаў з кішэні кавалак тоўстай жылкі. На вуду яе хаваў, на шчупакоў.
— Бяры, — працягнуў Дзіму.
Дзіма ўзяў жылку, усміхнуўся:
— Адным канцом да зуба прывяжам, а другім — да дрэва? Так?
— Так, — згодна кіўнуў я галавою. — А потым па спіне кіем. Рванецца, сам сабе зуб вырве. Іншага ратунку няма.
На гэтым закончыўся наш кароткі кансіліум. Мы падышлі да Цмока.
— Вы мне дапаможаце? — з надзеяю глянуў на нас Цмок.
- І скрыпку аддасі, і музыку-чарадзея адпусціш? — спытаўся Дзіма.
— Усё зраблю, што загадаеце. Я тры ночы не спаў.
— Разяў рот, — загадаў Дзіма.
— Навошта?
Дзіма тупнуў нагою:
— Разяў.
Цмок шырока-шырока разявіў рот, выцягнуўся, як лазіна. Галава яго калацілася, рукі дрыжэлі. Дзіма стаў на дыбачкі, зірнуў у рот.
— Ніколі зубы не чысціў, - паківаў галавою.
— Што? — не зразумеў Цмок.
— Не штокай. Разяў рот! — крыкнуў Дзіма.
Цмок хуценька разявіў рот.
Гледзячы на іх, я ажно заходзіўся ад смеху. А Дзіма адным канцом прывязаў жылку да хваінкі, на другім канцы зрабіў вузельчык і стаў чапляць яго за балючы зуб.
— Хутка ты? — не выцерпеў Цмок.
«Вутка ты», — выйшла ў яго. Вядома, з разяўленым ротам не проста слова вымавіць. А Дзіма чамусьці раззлаваўся.
— Сам ты вутка, — закрычаў.
Кінуў жылку і адышоўся ўбок.
Цмок, як і першы раз, бухнуўся на калені:
— Ратуй.