- У апошні час узнікла і паспяхова развіваецца новая цікавая з’ява ў мастацкай самадзейнасці - сямейныя ансамблі. Зараз мы вам пакажам адзін такі калектыў
з Літоўскай ССР.
- Ты паказаў бы з Кемераўскай вобласці! - кажу не без іроніі я, выходзячы, каб зірнуць на экран.
Убачыў з задавальненнем добра зладжаны музычны ансамбль і зусім быў ура- жаны вялізным танцавальным гуртам - сямейным. Гэта ўсё адна разгалінаваная сям’я - і музыкі, і танцоры. Мабыць, дзяды, бабкі, дзеці, унукі. Ды дваюрадныя, траюрадныя гэтай жа лініі. Ды мужы, жонкі, свёкры і свякрухі, цешчы і цесці. Дый іх сваякі! Бо гурт быў у сапраўднасці на добры дзесятак нармальных сем’яў.
Але ж не сам гэты факт нарадзіў гэты запіс. Яго, напэўна ж, не было б, каб не назойлівае прыставанне журналісткі да старой літоўкі з той “самадзейнасці”.
- А скажыце, калі было лепш спяваць, - цяпер ці раней, - дапытваецца не зусім разумная тэлежурналістка, пад “раней” маючы на ўвазе Літву самастойную, дасавецкую.
Кабета, яўна неўпапад, сказала, што “вядома, раней”. Гэта абразіла “журналістку”
- яна чакала (!?) пачуць ухвалу савецкаму рэжыму. I як толькі яна не касабочыла сваё правакацыйнае пытанне! I колькі прыкрых “збояў” мела, аж нарэшце нешта нібы “аптымістычнае” пачула ад беднай “падследнай” і пакінула яе.
Гэтую перадачу змяніла праграма “Мир и молодость”. Рэзалі слых грубыя, на мяжы “нецэнзуршчыны” словы, што зрываліся з экрану і напаўнялі кватэру. Давялося шчыльней прыкрыць дзверы.
2 красавіка 1987 году. Папа Рымскі Ян Павел II зноў у Лацінскай Амерыцы. Сёння ён - у Чылі! Піначэт, як вынікае з замежнай інфармацыі, падрыхтаваўся моцна, каб не дапусціць да непажаданых свайму рэжыму эксцэсаў. Што датычыцца усяленскага Архіпастыра, то ўвесь свет добра ведае яго намаганні ўнесці магутны ўклад у справу якраз разбурэння гэтага дэспатычнага рэжыму.
Каталіцкая Царква Чылі ўвесь час, як вядома, знаходзіцца ў апазіцыі да крывавай піначэтаўскай дыктатуры. У апошні час гэтыя адносіны яшчэ больш абвастрыліся. Ян Павел II ужо некалькі разоў недвухсэнсоўна падтрымаў антыпіначэтаўска настроены Чылійскі Епіскап.
Я шчыра ўздыхаю да Усявышняга ў інтэнцыі шчаслівага завяршэння гэтага небяспечнага Святога Паломніцтва. Божа, захавай на доўгія гады прысвечанае па- шырэнню Тваёй славы падзвіжніцкае жыццё святога Пантыфіката Яна Паўла II.
Газета “Известия” дае трывожную інфармацыю пра становішча ў Сант’яга на ўчарашні дзень, гэта значыць, напярэдадні візіту. Там адбываюцца антыпіначэтаўскія дэманстрацыі, мітынгі бяздомных. Сям-там успыхваюць сутычкі паміж паліцыяй і дэманстрантамі. Поўна арыштаваных! Карацей, атмасфера накаляецца.
3 красавіка 1987 году. Асноўная мая ўвага засяроджаная цяпер на Чылі.
Учора вечарам Цэнтральнае тэлебачанне паказала некалькі кадраў аб прыездзе
Свяцейшага ў сталіцу няшчаснай краіны і яго афіцыйнай (!) сустрэчы. Выгляд у Папы стомлены. А можа, Яго раздражняе Піначэт?
Сёння “Известия” далі ўжо значна большую інфармацыю пра гэту выдатную падзею. Прыкладна 1800 знакаў, альбо машынапісную старонку. Прытым змясцілі на першай паласе пад падвойнай рубрыкай - “Паведамленні з-за мяжы” і дадат- ковая - “Прэс-служба “Известий”.
Дарэчы, учора “з тэлетайпнай залы “Известий” надрукавалі ўсяго толькі да сарака словаў пад назваю “Дэманстрацыя бяздомных”.
У гэтай краіне, значыцца, Ян Павел II прабудзе аж шэсць дзён. Як паведам- ляюць, сустрэча яго “вылілася ў масавую антыдыктатурскую дэманстрацыю... як толькі Папа апынуўся ў саборы, на чылійцаў абрынулі ўсю магутнасць вадамётных гарматаў, быў прыменены слёзатачывы газ. Пачаліся арышты людзей...”
Гэта ж толькі пачатак! Наперадзе яшчэ цэлых пяць даўжэзных небяспечных дзён. Хачу быць там! Хачу быць побач! Хачу прадухіліць любую прыкрасць Вялікаму. Вачыма сваёй душы я ўжо выразна бачу гэтую спакутаваную краіну, тыя дарогі, дзе ён будзе, тыя храмы, якія яго прымуць. Бачу натоўпы, што яго акружаюць. Вось сярод іх я растваруся і буду ўсюды ў гэтым натоўпе, спераду і з бакоў яго! Буду над ім! Я стану на гэты час мільёнавокім вартавым!
4 красавіка 1987 году. Сённяшнія газеты, якія я атрымліваю, прадмет майго шчымлівага клопату “не заўважылі” (!). Ніводная ні радочка не дала!
Схадзіў у кіёск “Саюздруку”, можа, будзе свежая “Trybuna Ludu” - тыя камуністы пакуль яшчэ вымушаныя хоць рабіць прыстойны выгляд; прымушае, вядома, уласны народ. “Trybuna” заўчарашняя. Бяру і думаю, каб, галоўнае, не прапусціць наступныя нумары з падзеямі ў Чылі. У гэтым выпуску пра Чылі толькі адзін сказ: учора а 16-ай гадзіне papiez прыбыў у Сант’яга, пачынаючы гэтым самым другі этап візіту.
Вось і ўсё. Тут больш яшчэ і не маглі даць. Гэты сказ са сваім загалоўкам “Wizyta w Chile” падвярсталі пад 56-радковую інфармацыю з Мантэвідэа “Jan Pawel II w Urugwaju”. З яе вынікае, што яшчэ ў самалёце, па дарозе ў Мантэвідэа, Папа Рымскі перад прыстаўленымі да яго журналістамі сказаў, што Касцёлу не- абходна стаць на абарону правоў чалавека ў Чылі. Журналісты дазналіся і пра папскі намер сустрэцца ў Сант’яга з прадстаўнікамі палітычнай апазіцыі.
Непрыстойныя паводзіны савецкіх сродкаў масавай інфармацыі - змова маўчання - кампенсуецца замежнымі.
Лондан: Папа Рымскі сказаў журналістам (!), што Касцёл у Чылі павінен адыграць такую самую ролю, як і на Філіпінах; генерала Піначэта ён назваў дыктатарам.
Калі б Царква падтрымала Піначэта, дык гэта было б яе падзенне.
Папу папярэджвалі, каб не ехаў сюды, бо Піначэт захоча выкарыстаць гэта ў сваіх інтарэсах.
Папа сустрэўся з моладдзю на стадыёне, дзе не так даўно былі масавыя расстрэлы.
Піначэт пераконваў Папу, што Чылі - ахвяра міжнароднай змовы.
Вашынгтон: Учора ў час месы, якую цэлебраваў пад адкрытым небам у Сант’яга Папа Рымскі Ян Павел II, адбылася перастрэлка паліцыі з прысутнымі вернікамі. Ранена некалькі чалавек, у тым ліку два журналісты.
Папа не пацярпеў. Ён пакінуў парк у суправаджэнні моцнай аховы.
Зноў Лондан: Групы дэманстрантаў кідалі ў паліцэйскіх каменне. Паліцыя пусціла ў ход агнямёты, слёзацечныя газы. Газы падымаліся аж да трыбуны Яна Паўла II. Папа гаварыў пра дэмакратыю. “Гвалт - не ваш шлях, не шлях Чылі - настаў час прабачэння і прабачвання”, - казаў ён. Яго словы выклікалі бурныя воплескі, скандаванне антыпіначэтаўскіх шлягераў.
У бліжэйшы панядзелак Папа едзе ў Аргенціну.
Парыж: На стадыёне, дзе Папа Рымскі адпараўляў імшу, было паранена паліцыяй некалькі дзесяткаў чалавек.
Газета “Figaro” у артыкуле “Вузкі шлях” піша, што Святы Айцец паводзіць сябе ў Чылі спакойна і адважна, як у сваёй роднай Польшчы. Выступае за аб’яднанне народу. Гэта - адзін з самых рызыкоўных візітаў Яна Паўла II.
5 красавіка 1987 году. У газетах, што ідуць мне, - ні слова.
Парыж: Камуністы салідарызуюцца з Папаю. Папа прыняў левую апазіцыю. Папа асудзіў фізічныя катаванні. У час сутыкненняў насельніцтва з паліцыяй 267 чалавек было паранена. Учора Ян Павел II выляцеў у правінцыі.
Гэты візіт Папы прымеркаваны да 500-годдзя з часу евангелізацыі Амерыкі.
У Буэнас-Айрэсе для аховы Папы Рымскага мабілізавана 12 тысячаў палі- цэйскіх.
6 красавіка 1987 году. У ранішняй перадачы з Парыжу паведамлялася пра су- стрэчу Яна Паўла II “з прадстаўнікамі свету працы”, а таксама з дзеячамі Касцёлу. Святы Айцец цікавіўся асноўнымі праблемамі працоўных, жыццём іх сем’яў.
Некалькі здзівіла інфармацыя “Известий”: перададзена з Аргенціны, а даты- чыць выключна чылійскага этапу візіту Папы. На першай старонцы, называецца “Пралік дыктатара”. Маецца на ўвазе, што Піначэт спадзяваўся гэтым Візітам замацавацца, але не атрымалася. “Чылійцы не дазволілі Піначэту ператварыць паездку ў добра сыграны спектакль”, - гаворыць карэспандэнт В. Несцераў.
Ыфармацыя слабая. Шкада, што сёння не дастаў “Trybuny”.
8 красавіка 1987 году. Недзе апоўдні затэлефанаваў Толя Сідарэвіч, пацікавіўся, ці глядзеў я ўжо сённяшнюю “Лит. газ.” Быў здзіўлены, што яна яшчэ ляжыць у мяне ў паштовай скрынцы. “Там жа на сёмай старонцы, кажа, Рагойшавы артыкул пра Гаруна. Дзякаваць Богу, што ёсць у нас хоць Масква...”
Я зразумеў, што пад гэтай “падзякаю” мелася на ўвазе. 11 сакавіка было 100- годдзе з дня нараджэння Алеся Гаруна. У рэспубліцы “не заўважылі” гэтай падзеі. I вось Вячаслаў Рагойша прабіўся з ёю ў Маскву. I там, як бачым, зразумелі. Усё-такі сталічны кругагляд - не правінцыйны!
Вось з такім змешаным пачуццём бяру ў рукі паважаную газету. На той самай старонцы хораша завярстаны Рагойшаў артыкул “Лёс паэта”. Над ім, пад лінейку, надпіс: “Да 100-годдзя з дня нараджэння Алеся Гаруна”. Пад артыкулам, таксама ў чатыры калонкі, надрукавана некалькі Гаруновых вершаў у перакладзе на рускую мову - перакладчык Браніслаў Спрынчан. У цэлым публікацыя займае трэць “літгазетаўскай” немалой паласы.
Накінуўся, вядома, не на пераклады, якія тут іграюць, канечне ж, другарадную, дапаможную ролю, а на сам артыкул. Прачытаў на адным дыханні. Дарэчы, ён і напісаны - пераканаўча, з крыўдаю і болем за лёс выдатнага творцы.
Маладзец Вячаслаў! Шкада толькі, што “Лит.газ.” - не “Правда”. Каб гэта з’явілася на тых “дзяржаўных” старонках, дык гэта нашымі чыноўнымі правінцыяламі было б успрынята як рэабілітацыя Гаруна. А так давядзецца яшчэ некаторы час змагацца за яе. Што я і не спыняю рабіць. Дый не толькі я!
Цікавая паэзія Гаруна прадстаўлена трыма творамі. Усе тры дадзены тут безназоўнымі, хоць два з іх у аўтара маюць назвы. Гэта “Песня-звон”, “Паэту” і “... Хто сказаў: “і я з народам”. Вершу “Паэту” не пашанцавала найбольш: яго не толькі назвы пазбавілі, але ж і двух чатырохрадкоўяў. Зрабіўшы гэтыя заўвагі- назіранні, гледзячы на газету, я дастаў “Матчын дар”, каб пераканацца канчаткова, паглядзець на тое выкінутае і параўнаць пераклад з арыгіналам.
Вядома ж, адно з другім і нельга параўноўваць - пераклады надта штучныя, драўляныя, драцяныя, якія хочаш, толькі гэта не Гарун.