- Бяры.
Бiм не ўзяўся есцi, хаця трэцiя суткi ў яго не было ў роце i пылiнкi. Даша далiкатна пацерабiла за загрывак i ласкава гаварыла:
- Вазьмi, Бiм, вазьмi.
Голас у Дашы мяккi, душэўны, цiхi i, здавалася, спакойны; рукi цёплыя i пяшчотныя, ласкавыя. Але Бiм адвярнуўся ад катлет. Даша адкрыла Бiму рот i ўвапхнула туды катлету. Бiм трымаў, трымаў яе ў роце, здзiўлена глядзеў на Дашу, а катлета тым часам пракаўтнулася сама. Тое здарылася i з другою. З бульбiнамi - таксама.
- Яго сiлком кармiць трэба, - сказала Даша Сцяпанаўне. - Ён занудзiў без гаспадара, таму i не есць.
- Ды што ты! - здзiвiлася Сцяпанаўна. - Сабака сам сабе знойдзе. Колькi iх ходзiць, а ядуць жа.
- Што ж рабiць? - спытала Даша ў Бiма. - Ты ж так прападзеш.
- Не прападзе, - упэўнена сказала Сцяпанаўна. - Такi разумны сабака не прападзе. Буду раз у дзень варыць яму кашу. Што ж рабiць? Жывое ж.
Даша нечаму задумалася, потым зняла аброжак.
- Пакуль я не прынясу аброжак, не выпускайце Бiма. Заўтра гадзiн да дзесяцi я прыйду... А дзе ж цяпер Iван Iванавiч? - спытала яна ў Сцяпанаўны.
Бiм страпянуўся: пра яго!
- Павезлi на самалёце ў Маскву. Аперацыя на сэрца, цяжкая. Асколак жа побач.
Бiм - увесь адзiн слых: "асколак", зноў "асколак". У гэтым слове чуваць гора. Але, калi яны гавораць пра Iвана Iванавiча, значыць, ён павiнен недзе быць. Трэба шукаць. Шукаць!
Даша пайшла. Сцяпанаўна - таксама. Бiм зноў застаўся адзiн бавiць ноч. Цяпер ён не-не i задрэмле, але толькi на некалькi хвiлiн. I кожны раз ён снiў Iвана Iванавiча - дома цi на паляваннi. I тады ён прахоплiваўся, азiраўся, хадзiў па пакоi, нюхаў закуткi, прыслухоўваўся да цiшынi i зноў клаўся ля дзвярэй. Вельмi моцна балеў рубец ад дубца, але гэта было нiшто, калi раўняць з большым горам i невядомасцю.
Чакаць. Чакаць. Сцiснуць зубы i чакаць.
Раздзел 7
ПОШУКI ПРАЦЯГВАЮЦЦА
Гэтае ранiцы Бiм ледзь не плакаў. Сонца ўжо вышэй за акно, а нiхто не iдзе. Ён прыслухоўваўся да крокаў жыхароў у пад'ездзе, якiя праходзiлi паўз яго дзверы з верхнiх паверхаў або падымалiся ўгору. Усе крокi знаёмыя, а яго няма i няма. Нарэшце выразна пачуў туфелькi Дашы. Яна! Бiм уголас даў пачуць пра сябе. Яго крык, калi сказаць па-чалавечаму, абазначаў: "Я цябе чую, Даша!"
- Зараз, зараз, - абазвалася яна i пазванiла да Сцяпанаўны.
Яны абедзве ўвайшлi да Бiма. З кожнаю ён павiтаўся, потым кiнуўся да дзвярэй, спынiўся там, павярнуў галаву да жанчын i патрабаваў, прасiў, павiльваючы хвастом: "Адчыняйце! Шукаць трэба".
Даша адзела на яго аброжак, на якiм цяпер была на ўсю шырыню трывала прымацавана латунная пласцiнка-жэтон з выгравiраваным надпiсам: "Яго завуць Бiм. Ён чакае гаспадара. Добра ведае, дзе дом. Жыве адзiн у кватэры. Не крыўдзiце яго, людзi". Даша прачытала надпiс Сцяпанаўне.
- Якая ж ты добрая душа! - успляснула рукамi Сцяпанаўна. - Любiш, выходзiць, сабак?
Даша паглядзела на Бiма i адказала незвычайна:
- Муж мяне пакiнуў, хлопчык памёр... А мне трыццаць год. Жыла на кватэры. Паеду...
- Адзiнокая. Мая ж ты дарагая! - запрыказвала Сцяпанаўна. - Ды гэта ж...
Але Даша абарвала:
- Пайду. - А ад дзвярэй дадала: - Пакуль што не выпускайце Бiма, каб не пабег за мною.
Бiм паспрабаваў працiснуцца ў дзверы разам з Дашаю, але яна адапхнула яго i выйшла разам са Сцяпанаўнай.
Не болей чым праз гадзiну Бiм заскуголiў, потым i завыў ад суму ўголас, так завыў, як пра гэта гавораць людзi: "Хочацца завыць, як сабаку".
Сцяпанаўна выпусцiла яго (Даша цяпер далёка):
- Ну, iдзi, iдзi. Вечарам кашы навару.
Бiм нават i вухам не павёў на сказанае, не зiрнуў у вочы, а кулём зляцеў унiз i - на двор. Чаўнаком паснаваўся па двары, выйшаў на вулiцу, чуць пастаяў, быццам падумаў, а потым пачаў чытаць пахi, радок за радком, нават не звяртаючы ўвагi на тыя дрэвы, дзе стаялi роспiсы братоў i чытаць якiя павiнен кожны сабака, калi хоць крыху паважае самога сябе.
За ўвесь дзень Бiм не знайшоў нiякiх прыкмет Iвана Iванавiча. А надвячоркам на ўсякi выпадак заблудзiў у малады парк новага гарадскога раёна. Там чацвёра хлапчукоў ганялi мячык.
Ён пасядзеў крыху, праверыў наваколле, на колькi хапала яго носа, i хацеў ужо iсцi. Але хлопчык год дванаццацi адышоў ад тых, што гулялi, падышоў да Бiма i з цiкавасцю глядзеў на яго.
- Ты чый? - спытаўся ён, быццам Бiм мог адказаць на пытанне.
Бiм перш-наперш павiтаўся: павiляў хвастом, але нявесела, нахiлiўшы галаву спачатку ў адзiн, а потым у другi бок. Гэта, акрамя ўсяго, абазначала пытанне: "А ты што за чалавек?"
Хлопчык здагадаўся, што сабака пакуль што не зусiм давярае яму, смела падышоў i падаў руку:
- Прывiтанне, Чорнае вуха.
Калi Бiм падаў лапу, хлопчык крыкнуў:
- Хлопцы! Сюды, сюды!
Тыя падбеглi, але спынiлiся ўсё ж наводдаль.
- Глядзiце, якiя разумныя вочы! - дзiвiўся першы хлопчык.
- А можа, ён вучаны? - запытаўся слушна тоўсценькi карапуз. - Толя, Толiк, ты скажы яму што-небудзь - зразумее цi не?
Трэцi, старэйшы за ўсiх, аўтарытэтна заявiў:
- Вучаны. Бачыш, таблiчка на шыi.
- I нiякi не вучаны, - запярэчыў худзенькi хлопчык. - Ён не быў бы такi худы i невясёлы.
Бiм i праўда страшна схудаў без гаспадара, i выгляд у яго змарнелы: падвяло жывот, нерасчэсаная шэрсць скудлачылася на баках i пашарэла на некалi блiскучай спiне. Сум i голад не робяць прыгожым i сабаку.
Толiк дакрануўся Бiму да лба, i той паглядзеў на ўсiх з даверам. Пасля гэтага ўсе па чарзе гладзiлi Бiма, i ён не пярэчыў. Адносiны адразу ж наладзiлiся добрыя, а ў атмасферы поўнага ўзаемаразумення заўсёды не так далёка i да шчырага сяброўства. Толiк услых прачытаў напiсанае на латуннай таблiчцы i ўсклiкнуў:
- Ён - Бiм! Адзiн жыве ў кватэры! Хлопцы, ён есцi хоча. А ну па дамах - i - сюды: нясi хто што можа.